Respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

78

qobiliyatlari va motivatsiyasidan foydalanadilar. Shaxsning ijodiy qobiliyatlarini o‘lchash oson emas. Ammo ular o‘lchovlidir. Biror kishining afzalliklari adapter (moslashuvchi)dan innovatorgacha o‘lchanadi.

Yigirmanchi asrning boshlarida ko‘plab olimlar inson ijod bi- lan tug‘ilgan yoki tug‘ilmagan deb ishonishgan. Tadqiqot ijodga ijodkor shaxs nuqtai nazaridan qaradi. Psixologlar o‘zlarini ijodiy deb bilgan shaxslar tomonidan ifoda etilgan individual ijodkorlikka e’tibor qaratdilar va ushbu odamlarning har qanday o‘ziga xos xu- susiyatlarini qayd etdilar.

Jarayon

Jarayon deganda shaxs tomonidan mahsulotni ishlab chiqish- da foydalaniladigan jarayon tushuniladi. Iltimos, e’tibor bering, bu jarayon metodologiyani emas, balki fikrlash jarayonini anglatadi. Bu muammoni hal qilishga yoki yangi yechim yaratishga harakat qilayotganidagi odamning fikrlash yo‘li.
Masalan, amerikalik psixolog J.P.Guilford ijodiy izlanishlarn- ing muhim hissalaridan biri bo‘lgan shaxsiy, motivatsion va tem- peramentli xususiyatlarni, shuningdek, juda ijodiy shaxslarning ke- lib chiqishi va ish uslublarini tahlil qiladigan shaxsga yo‘naltirilgan asos yaratdi. Guilford ijodkorlik tavsifini g‘oyalarni asl, ravon, egi- luvchan va puxta usullar bilan boshqarish qobiliyatiga asoslangan. Uning ijodkorlikning an’anaviy yondoshuvi ijodni ijodkorlar tomonidan amalga oshiriladigan narsa deb taxmin qilishga asosla- nadi. Ijodiy qobiliyatlar aholi o‘rtasida teng ravishda taqsimlangan- ligi sababli, tadqiqotchilar odamning motivatsion va temperament
omillari tufayli ijodiy ishlarni bajarishini o‘rganishi mumkin.
Insonning o‘lchovidan tashqari, ijodkorlikni tekshirishda jaray- onning o‘lchovi e’tiborga loyiqdir. Eng qadimiy jarayon modellar- idan biri ingliz ijtimoiy psixologi Grem Uollas tomonidan ishlab chiqilgan. U ma’lum bir jarayonni qo‘llaganida odamlar o‘zlarining ijodiy fikrlash qobiliyatlarini yaxshilashlari mumkinligini aniqladi-