Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-pedagogika

Oson eriydigan kavsharlar sanoatning turli tarmoqlarida keng qo’llanilib, ular tarkibining sonli ko’rsatkichlari kavsharlarning xossa va xususiyatlarini belgilaydi. Qalay- qo’rg’oshinli kavsharlar boshqalarga qaraganda yopishish xossasi yuqoriligi, zanglashga bardoshliligi bilan ajralib turadi, bunday kavsharlar bilan biriktirishda birlashuvchi detallarning xossalari o’zgarmaydi.
Oson eriydigan kavsharlarni sim, folьga tasmalari, kanifol to’ldirilgan quvurcha, kukun yoki pasta shaklida flyus bilan birgalikda tayyorlanadi. Ularni tseh yoki ustaxona sharoitida ham tayyorlash mumkin. Buning uchun metall cho’michlarda qalayni eritib (esqilarini ham qo’shish mumkin), keyin o’nga ozgina qo’rg’oshin solib aralashtiriladi. Kavshar quyib qolmasligi uchun o’nga pista ko’mirning kukunini sepiladi.
Qalay-qo’rg’oshinli kavsharlarga surma, vismut, qadmiy, indiy, simob va boshqa metallar qo’shiladi. Bunday kavsharlarning quyidagi turlari bor:
Surmasiz-POS 90; POS 61; POS 40; POS 10; POS 61M va POSK 50-18;
Oz surmali-POSSu 61-0,5; POSSu-50-0,5; POSSu 40-0,5; POSSu 35-0,5; POSSu 25-
0,5 va POSSu 18-0,5.
Surmali-POSSu 95-5; POSSu 40-2; POSSu 35-2; POSSu 30-2; POSSu 25-24; POSSu

2. 
   ; POSSu 15-2; POSSu 10-2; POSSu 8-3; POSSu 5-1 va POSSu 6-4.
   

Belgilashlar va sonlar quyidagilarni bildiradi: POS-qalay-qo’rg’oshinli kavshar; M-mis; K-kaliy, u-surma. Birinchi son-qalayning miqdori, % undan keyingisi mis va qalay miqdori,
%, qolganlari-qo’rg’oshin. CHilangarlik ishlarida ko’pincha POS 40 kavshari ishlatiladi.
Qiyin eriydigan kavsharlar qiyin eriydigan metallar va ularning qotishmalaridan tayyorlanadi. Kavsharning kerakli xossa va erish haroratini hosil qilish uchun qalayi, marganets, alyumin, termir va boshqa metallar qo’shiladi. Mis asosidagi kavsharlarning erish harorati 850-1150S. bunday kavsharlar bilan po’lat, cho’yan, mis, nikel va uning qotishmasini kavsharlash mumkin.
Qattiq kavsharlar, asosan. Misli-tsinkli va kumushli guruhlarga bo’linadi. Standart bo’yicha (GOST) misli-tsinkli kavsharlar 3 rusumda ishlab chiqariladi: PMTS-36 jezni, PMTS-48 misli qotishmalarni, PMTS-54 bronza, mis, po’latni kavsharlash uchun mo’ljallangan. Belgidagi P harfi «kavshar» so’zini, MTS-misli-tsinkli; raqam esa tarkibdagi misning miqdorini (%) anglatadi.
Misli-tsinkli kasharlar 700-950S da eriydi.