Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ҳисоб-китоб-клиринг тизимлари ва еврооблигациялар бозорини

тартибга солиш
Еврооблигациялар бозорининг ривожланиши туфайли марказий депозитарийлар сифатида иккита ташкилий структура: битимлар бўйича еврооблигациялар билан ҳисоб-китоблар ва қимматли қоғозларни сақлаш улар орқали амалга ошириладиган Euroclear ва Clearstream (илгари Cede деб аталган) алоҳида ўринга эга. Қоидага кўра, глобал сертификатлар сифатида эмиссия қилинадиган еврооблигациялар эмитент томонидан ўз мамлакати банк- кастодида (кастодиал банк/сақловчи банк) жойлаштирилади. Euroclear аъзолари сифатида дунёнинг 90 дан ортиқ мамлакатидан икки мингдан ортиқ молия- кредит институтлари иштирок этади. Тахминан шунга яқин рақамларни Clearstream билан боғлиқ ҳолда ҳам келтириш мумкин. Euroclear да сақланадиган қимматли қоғозлар ҳажми 21 трлн доллардан ортиқ, Clearstream да сақланадиган қимматли қоғозлар эса 11 трлн долларни ташкил қилади.
Бирламчи жойлаштириш қатнашчилар халқаро уюшмаси (IPMA) ва Фонд бозори қатнашчилари халқаро уюшмаси (ISMA) бирлашуви натижасида 2005 йил ташкил этилган Капитал бозори халқаро уюшмаси (ICMA) евроқоғозлар бозори устидан маълум бир назоратни амалга оширади. IPMA қимматли қоғозларни халқаро бозорда жойлаштириш қоидалари ва ҳужжатлар шакллари стандартларини ишлаб чиққан евробозор профессионал қатнашчилари уюшмасини ифодалайди. ISMA эса еврооблигациялар иккиламчи бозорининг ташкилий-техник масалалари билан шуғулланган, шунингдек, кўрсатилган бозор бўйича барча манфаатдор шахсларга ахборот ёрдами кўрсатган. Унинг улкан миқёсга эгалигини ҳисобга олган ҳолда, IСMA капиталлар бозорида муҳим рол ўйнайди.

Назорат саволлари

1. 
   Евроқоғозлар бозори қачондан фаолият юрита бошлаган? У қайси бозорларни ўз ичига олади?
   
2. 
   Евроқоғозлар ва еврооблигацияларга таъриф беринг.
   
3. 
   Кимлар еврооблигациялар бозорида қатнашиши мумкин?
   
4. 
   Еврооблигациялар бозорида инвесторлар сифатида кимлар иштирок этади?
   
5. 
   Еврооблигациялар бозорида воситачилар бўлиб кимлар қатнашади?