Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

11.1-расм. Фундаментал таҳлил структураси

Фундаментал таҳлил ёрдамида фундаментал омилларнинг бозорга таъсири баҳоланади. Умуман, барча фундаментал омиллар икки нуқтаи назардан баҳоланади:

–мазкур янгилик у ёки бу мамлакатнинг марказий банк расмий ҳисоб ставкасига (қайта молиялаштириш ставкасига) қандай таъсир этиши;
–айни пайтда иқтисодиёт қандай ҳолатда эканлиги.
Шундай қилиб, фундаментал таҳлилни қуйидаги турларга ажратиш мумкин:
–илмий;
–янгиликларга оид.
Илмий ёндашувнинг асосида таҳлилнинг турли назарияларни қўллаш ётади: 1. Иқтисодий цикллар назарияси. Ушбу ҳолатда таҳлилчининг мақсади – иқтисодиёт циклнинг қайси босқичида эканлигини ва келажакка қандай башоратлар бериш мумкинлигини аниқлашдир. Даврийликнинг 1380 хилдан
ортиқ тури мавжуд.
Уларнинг рўй бериш вақтидан келиб чиқадиган циклларни ўрганадиган назарияларни уч гуруҳга ажратиш ва мос равишда, уч хил цикллар турини аниқлаш мумкин:
–«захиралар цикли» – 2–3 йил давом этади;
–«қурилиш цикли» – 15–20 йил давом этади;
–«узун тўлқинлар» – 40–60 йил давом этади.
Замонавий иқтисодиёт асосан тўрт цикл билан ишлайди:
–қисқа муддатли;
–ўрта муддатли;
–узун тўлқинли;
–юз йиллик.
11.1-жадвал

Цикллар турлари

Тури	Цикл узунлиги	Асосий хусусиятлари
Китчин цикли	2–4 йил	Захиралар ҳажми, ЯММ ўзгариб туриши, инфляция, бандлик, товар цикллари
Жуглар цикли	7–12 йил	Инвестицион цикл, ЯММ ўзгариб туриши, инфляция ва бандлик
Кузнец цикли	16–25 йил	Даромад. Иммиграция. Уй-жой қурилиши. Ялпи талаб
Кондратьев цикли	40–60 йил	Техник тараққиёт, структурали ўзгаришлар
Форрестер цикли	200 йил	Энергия ва материаллар
Тоффлер цикли	1000–2000 й	Цивилизациялар ривожланиши

2.