Republika e Kosovës Qeveria Ministria e Zhvillimit Ekonomik Strategjia e Kosovës për ti

2.1.Parimet e Strategjisë Nacionale të Kosovës për TI-në

8 Parimet e numëruara më poshtë luajnë një rol të rëndësishëm në kuadër të metodologjisë së përgjithshme, për shkak se ato shërbejnë si udhëzues dhe kornizë për zhvillimin dhe zbatimin e strategjisë së Kosovës për TI. Këto parime janë veçanërisht të rëndësishme në frymën e qasjes bashkëpunuese dhe sistemime të Strategjisë së TI-së, siç është demonstruar më në detaje në tabelën në vijim.

Parimi	Shpjegimi	Përfitimi kryesor
Bashkëpunimi	Qasja e bashkëpunuese që i angazhon të gjithë akterët relevant të industrisë së TI-së në Kosovë Kombinimi i balancuar i elementeve nga lartë poshtë dhe nga poshtë lartë në zhvillimin e strategjisë Ndërveprimi i afërt ndërmjet akterëve Integrimi i njohurive dhe ideve të brendshme dhe të jashtme Qasja e hapur ndaj inovacionit	Rreshtimi dhe bashkërendimi më i mirë i masave dhe burimeve Mundësia për të adresuar çështje të ndërlikuara Pronësia & motivimi Avokimi & bashkëpunimi (PPP)
Shkathtësia & Përshtatja	Aftësia për përshtatje fleksibile të strategjisë ndaj trendeve të ndryshimit të tregut dhe teknologjisë Zbatim i masave të përzgjedhura të mbështetjes që shkojnë paralelisht me procesin e zhvillimit të strategjisë Zbatimi i metodave të shkathëta të bazuara në SCRUM për zhvillimin e strategjisë së TI-së Krijimi i mundësive dinamike Plotësimi strategjik	Zbatim i përshpejtuar dhe rezultate më të shpejta (“koha deri te tregu”) Rritja e shkathtësisë dhe fleksibilitetit të industrisë së TI-së në Kosovë Gjenerimi i burimeve të reja të përparësive konkurruese Ndërtimi i përparësive dinamike konkurruese Aftësi për të reaguar shpejtë Të mësuar organizativ që siguron përmirësim të vazhdueshëm të Strategjisë së Kosovës për TI.
Konkurrueshmëria sistemime	Definimi i masave të koordinuara mirë nga akterët kryesorë në nivele të ndryshme sistemike (nivel macro-, mezo-, dhe micro) Grupi punues me shumë akterë Qasja grupore	Rritje e konkurrueshmërisë së industrisë së TI-së në baza të qëndrueshme Transparencë më e madhe Rreshtim dhe komunikim efektiv
Orientimi i tregut dhe përshtatja strategjike	Dizajnimi i një strategjie të TI-së e cila i bashkon aftësitë e industrisë së TI-së në Kosovë (pikëpamja e brendshme) me kriteret dhe faktorët kyç të suksesit të tregjeve të synuara (pikëpamja e jashtme) në mënyrë që të gjenerohen përparësi të qëndrueshme konkurruese që do ta pozicionojnë me sukses industrinë në tregjet ndërkombëtare (“përshtatja strategjike”) Reflekton idenë e strategjisë si lidhje ndërmjet një organizate apo industrie dhe mjedisit të saj të jashtëm Identifikimi i strukturave specifike të kërkesës dhe kritereve të tregjeve të synuara Orientimi i konsumatorëve (“tregimet e përdoruesve”)	Krijim i përparësive të qëndrueshme konkurruese Orientim i konsumatorëve (brendshëm dhe jashtëm) Gjenerim të vlerës së konsumatorëve (brendshëm dhe jashtëm) Përfitime të prekshme për kompanitë e TI-së
Qëndrueshmëria	STIKK si pronar i strategjisë dhe integrues i sistemit Qasja modulare Vlerësim real i aftësive dhe burimeve ekzistuese të industrisë së TI-së në Kosovë Ndërtimi i përbashkët i kapaciteteve për zhvillimin e përbashkët të strategjisë	Gjenerim i përparësive të qëndrueshme konkurruese Efektshmëri afatgjatë Ndarje më e mirë e burimeve
Orientimi i synimeve	E dizajnuar për të arritur synime specifike Synimet si hartë e rrugës për zhvillimin dhe zbatimin e strategjisë së Kosovës për TI-në Sistem i integruar i synimeve Menaxhim i bazuar në Objektiva (MbO)	Synimet e krijojnë një bazament dhe drejtim të përbashkët për bashkëpunim Bashkëpunim efektiv Përqendrim në zbatim dhe rezultate Bazë për zbatim efikas të strategjisë, monitorim dhe vlerësim
Aftësia ripërtëritëse	Planifikim i skenarëve Menaxhim i rrezikut Plan rezervë Buxhetim nga shumë akterë	Efektshmëri e shtuar Aftësi e shtuar e përshtatjes dhe fleksibilitetit Zvogëlim i rrezikut
Përmirësimi i vazhdueshëm	Qasje me cikle Mësimet e nxjerra dhe praktikat e mira Menaxhim i njohurive dhe i informatave Të mësuar organizativ	Konkurrueshmëri të qëndrueshme “Sistem i integruar i menaxhimit të cilësisë” Ndarje më e mirë e burimeve

Në këtë kontekst, koncepti i konkurrueshmërisë sistemike⁵ kërkon sqarim shtesë pasi që është veçanërisht relevant për strategjinë e Kosovës për TI. Ideja kryesore e këtij koncepti është që konkurrueshmëria rezulton nga ndërveprimi i faktorëve dhe akterëve të ndryshëm të konkurrencës në nivele të ndryshme sistemike të një sistemi ekonomik. Andaj, konkurrueshmëria sistemike nuk mund të arrihet përmes aktiviteteve të izoluara të kompanive apo institucioneve por vetëm përmes masave të bashkërenduara dhe të synuara mirë nga të gjithë aktet relevant në nivele të ndryshme sistemike (nivel makro, Mezo dhe mikro). Kjo është veçanërisht e vërtetë për industrinë e TI-së, e cila kërkon njohuri shumë intensive dhe ku aktet e ndryshme janë afërsisht të ndërlidhur. Andaj, rritja e konkurrueshmërisë sistemike në industrinë e TI-së në Kosovë kërkon qasje bashkëpunuese dhe integrim të të gjithë akterëve relevant.

Duke qenë shtytësi kryesor në transformimin digjital, industria e TI-së karakterizohet me shkurtim të cikleve inovative, presione të mëdha nga konkurrenca dhe globalizimi në rritje e sipër. Në një mjedis të tillë, aftësitë dinamike dhe përparësitë konkurruese të bazuara në njohuri luajnë rol shumë të rëndësishëm. Rrjedhimisht, industria e TI-së në Kosovë duhet ta prioritizojë ndërtimin e shpejtë dhe efektiv të kapaciteteve si dhe të mësuarit dhe menaxhimin e transformimit në bashkëpunim të ngushtë me të gjithë akterët relevant në nivele të ndryshme sistemike. Koncepti i konkurrueshmërisë sistemike është i përshtatur në mënyrë ideale për formulimin e rekomandimeve për politika dhe përkrahjen e masave për promovimin e një procesi të tillë të të mësuarit dhe transformimit.