Relatsion hisoblash

Domenlarni relatsion hisoblashga misollar
Domenlarni relatsion hisoblaslidagi quyidagi hamma misollar ham Talabalar o‘quv loyihasining modelidagi munosabatlarga asoslangan. Kor­tejlarni relatsion hisoblash bilan domenlarni relatsion hisoblashni taqqoslash uchun, kortejlarni relatsion hisoblashdagi hamma misollaring shartlarini o'zgartirmagan holatda quyida keltirdik.
Faqatgina, quyida keltirilgan formululalarda qisqartirish kiritilgan:
(∃d₁), (∃d₂),...,(∃d_n), o'riga (∃d₁, d₂, ..., d_n)
Agar ikkita munosabatdagi domenlar bir xil nomga ega bo‘lsa, ular shu domenlar bo'yicha tutashtiriladi.
1. Ta’lim yo'nalishining raqami 25 bo'lgan 3- va 4- kurs talabalarining ro‘yxatini tuzing.
{FAM, IS, OI | (∃KS, FN, YN, K, PS, RN) (RO‘YHAT(FAM_; IS, OI, KS, FN, YN, K, PS, RN) ˄ YN = 25 ˄ К>2)}
Ushbu so‘rovni kortejlarni relatsion hisoblashdagi 1- misol bilar solishtirsak, har bir atributga (o‘zgaruvchi) nomi berilganini ko'ramiz. RO‘YHAT(FAM, IS, OI, KS, FN, YN, K, PS, RN) sharti, domenning o‘zgaruvchilari, shu kortejlarning atributlari bilan chegaralanishini kafolatlaydi. Shuning uchun RO’YXAT.YON_N = 25 formulasi o'rniga YN = 25, RO‘YHAT.KURS>2 formulasi o‘rniga esa K>2 formulasini ishlatishimiz mumkin.
Shuningdek, mavjudlik kvantorini ishlatishdagi farqni ham hisobga olish kerak. Birinchidan, kortejlarni relatsion hisoblashda ushbu kvantor bironta FAM kortejining o‘zgaruvchisini ∃FAM shaklda ishlatish, shi o‘zgaruvchini RO‘YHAT munosabatining RO‘YHAT(FAM) ifodasidasi foydalanish kabi teng kuchli. Ikkinchidan, domenlarni relatsion hisoblashda FAM o'zgaruvchisi domendagi qiymatlardan biriga havola qiladi va unga qo‘yilgan chegara RO‘YHAT(ZN,FAM, IS, OI, KS, FAKN. YN, K, PS RN) kabi formulada uchramaguncha, olib tashlanmaydi, undan keyin uning qiymati RO‘YHAT munosabatidagi FAMILIYA domeni qiymatlari bilan chegaralanadi. Ana shu xulosalarga asosan, domenlarni relatsion hisoblashda, doimiy ravishda to'g‘ri natijaga erishishimiz mumkin. Demak domenlarni relatsion hisoblashdagi formulalarni xavfsiz deyishimiz mumkin.
Quyidagi misollarda qisqalik uchun kvantorlar, faqatgina shartlarda ishlatilgan domen o‘zgaruvchilariga qo‘llanilgan.
2. Ta’lim yo'nalishi «Informatika va axborot texnologiyalari» (IAT) bo‘lgan «Berilganlar bazasini boshqarish tizimlari» (BBBT) fanidan 5 baho olgan 4 kurs talabalaring ro'yxatini tuzing.