7-ma’ruza. Rеlatsion algеbra va rеlyatsion hisoblash elеmеntlari Relatsion ma'lumotlar bazasidagi amallar



Download 40,9 Kb.
bet1/3
Sana23.07.2022
Hajmi40,9 Kb.
#843111
  1   2   3
Bog'liq
7-ma\'ruza


7-ma’ruza. Rеlatsion algеbra va rеlyatsion hisoblash elеmеntlari


Relatsion ma'lumotlar bazasidagi amallar. Har bir ma'lumotlar bazasida o'z amallar to'plami mavjud. Ushbu amallar ma'lumotlar bazalarini bir holatdan boshqasiga o'tkazadi. Har bir amal ma'lumotlarni tanlash (seleksiya) va tanlangan ma'lumotlarda bajariladigan amallarni o'z ichiga oladi. Relatsion ma'lumotlar bazasining nazariy asosi - bu to’plamlar nazariyaga asoslangan va munosabatlar bo'yicha maxsus operatsiyalarni hisobga oladigan relyatsion algebralar va matematik mantiqqa asoslangan relyatsion hisoblardir. Relatsion bazaning ma'lumotlarini boshqarish uchun munosabatlar nazariyasining operatsiyalari qo'llaniladi.
O'zaro munosabatlarni qayta ishlash operatsiyalarining o'ziga xos xususiyati shundaki, ulardagi protsedura bir-biriga bog'lanmagan, balki munosabatlar: har bir operatsiyaning kirishida bir yoki ikkita munosabatlar qo'llaniladi va operatsiyalar natijasi yangi munosabatlardir. Relatsion ma'lumotlar bazasini har qanday qayta ishlashning ma'nosi mavjud munosabatlarni yangilash yoki yangisini yaratishdir va ma'lumotlar bazasiga har qanday so'rovning natijasi tanlash shartlarini qondiradigan yangi munosabatlarni qurishdir.
Relyatsion modelni ishlab chiqishda E. Kodd munosabatlarni operandlar sifatida ishlatadigan va natija sifatida munosabatlarni qaytaradigan relyatsion algebrani kiritdi. U sakkizta amalni o'z ichiga oladi:
• to'plamlar ustidagi an'anaviy amallar: birlashma, kesishma, ayirma, dekart ko’paytma;
• maxsus relyatsion amallar - tanlash, proyeksiyalash, ulash, bo’lish.
Relyatsion algebra haqida gapirganda, biz yopiq bo'lish xususiyatini e'tiborsiz qoldirolmaymiz. Bu munosabatdagi relyatsion amal natijasi ham munosabat bo'lishi yotadi. Shuning uchun bitta amalning natijasi boshqasiga kirish sifatida ishlatilishi mumkin. Shunday qilib, ichki biriktirilgan ifodalardan foydalanish mumkin.


B
irlashma
. Berilgan ikkita munosabatdan biriga va ikkalasiga ham tegishli bo’lgan kortejlardan iborat yangi munosabatni qaytaradi.
Munosabatlar uchun ikkita bir xil kortej bo'lishi mumkin emasligi sababli, birlashma jarayoni dublikatlarni olib tashlaydi. Agar bu A va B birlashtirilgan munosabatlarda to'liq mos keladigan kortejlar uchrashadigan bo'lsa, yangi munosabatlar tanasini tashkil etadigan kortejlar to'plami to'liq mos keladigan elementlarni o'z ichiga olmaydi. Natija darajasi dastlabki munosabatlar darajasiga teng bo'ladi va kardinallik dastlabki munosabatlar kardinallari yig'indisidan oshmaydi.
Relyatsion amallarni yozish qoidalari adabiyotlarda turlicha ifodalangan. Birlashma yozish uchun, qoida tariqasida, ikkita belgidan biri ishlatiladi:

UNION

Ushbu yozuv shakllarining birinchisi to'plam nazariyasida qo'llanilganiga o'xshash, ikkinchisi ma'lumotlar bazasi so'rovlari tillarida ishlatiladigan yozuvlarga yaqinroq.





Download 40,9 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish