Ma’ruza relyatsion algebra va relyatsion xisoblash elementlari

REJA:

• Relyatsion algebra tillari.
• Relyatsion hisoblash tillari.
• Relyatsion ma’lumotlar modelining asosiy tushunchalari.

MA’RUZA-5. RELYATSION ALGEBRA VA RELYATSION XISOBLASH ELEMENTLARI

1. Relyatsion MBda axborotlarni ortiqchaligini normallashtirish yo‘li bilan kamaytiriladi.

1. Relyatsion MBda axborotlarni ortiqchaligini normallashtirish yo‘li bilan kamaytiriladi.

2. Jadvallar ustida har xil amallar berish mumkin

1.To‘plamlarni birlashtirish, kesishuv, ayirma, dekart ko‘paytmalari kiradi.
2. Maxsus relyatsion amallar, ularga: proeksiya, birlashtirish, ajratish (tanlab olish) amallari kiradi.

Munosabatlar ustida amallar

• Munosabatlar ustida amallar
• Munosabatlar ustida har-xil amallar bajariladi. Relyatsion ma’lumotlar modelini xususiyatlaridan biri ma’lumotlarni qayta ishlashni relyatsion algebra operatorlari (amallari) yordamida amalga oshirishdir. Relesion algebrada quyidagi 8 ta operator keng ishlatiladi. Ulardan 4 tasi an’anaviy to‘plamlar ustidagi amallar kiradi.

An’anaviy (qabul qilingan) amallarga quyidagilar kiradi

• Birlashtirish
• Kesishuv
• Ayirma
• Dekart ko‘paytma

Relational algebra operatorlarining simvol ko’rinishida ifodalanishi

• Munosabatlar ustida amalni bajarish uchun
• ishlatiladigan tillarni ikki sinfga ajratishimiz mumkin:

Relyatsion algebra tillari
Relyatsion hisoblash tillari

Relyatsion (Munosabat) algebrasi

• Relyatsion algebra - protsedurali so'rov tili hisoblanadi.
• U bir yoki ikkita Relyatsiya(munosabat)ni kirish sifatida qabul qiladigan va natijasi sifatida yangi munosabat hosil qiladigan operatsiyalar majmuasidan iborat.
• Bu operatsiyalar foydalanuvchiga asosiy qidirish so'rovlarini amalga oshirish imkonini beradi.

Relyatsion algebra operatorlari

• Munosabat algebradagi asosiy operatsiyalar
• SELECT, PROJECT, UNION, SET DIFFERENCE, CARTESIAN PRODUCT, va RENAME
• SELECT, PROJECT, va RENAME operatorlar yagona operatorlardir. sababi bitta munosabat ustidan amal bajarishi va Unar operatorlar deb ataladi
• Qolgan 3 ta operatorlar UNION, SET DIFFERENCE, CARTESIAN PRODUCT, lar juft munosabatlar ustidan amallar bajaradi (yoki Binary amallarni bajaradi)