Режа тушунчаларнинг таърифи,таърифи ва тузилиши

4.

• Тафаккур тил билан узвий алоқада мавжуд. Бошқача айтганда, тил фикрнинг бевосита воқе бўлиш шаклидир.

ТАФАККУР ШАКЛЛАРИ
1.

• Тушунча – предметларнинг умумий ва муҳим белгиларни инсон онгида акс эттирувчи тафаккур шакли;

2.

• Ҳукм – предметларнинг хоссалари ва муносабатларини тасдиқ ёки инкор шаклида ифодалаган тафаккур шакли;

3.

• Хулоса чиқариш – бир ёки ундан ортиқ ҳукмлар асосида янги ҳукмни хосил қилувчи тафаккур шаклидир.

Формал мантиқ тўғри тафаккур шакллари ва қонунларини ўрганувчи фан ҳисобланади.Мантиқ кенг маънода оламдаги қонуний, зарурий боғланиш ва алоқалар, тартиб ва изчиллик, тафаккуримизнинг ички алоқадорлиги, тадрижий ривожланиши, турли фикрлар ўртасидаги мантиқий боғланишларни ифодалайди. Тафаккур воқеликни умумлаштириб ва мавҳумлаштириб, муайян мантиқий шаклларда, яъни тушунча, ҳукм ва ҳулоса чиқариш ҳамда улар ўртасидаги алоқалар шаклида акс эттириб, маълум мантиқий қонун – қоидаларни вужудга келтирадики, тўғри, аниқ, изчил, зиддиятлардан ҳоли фикрлаш ана шу қонун қоидаларга амал қилишни тақоза этади. Бу қонун-қоидалар амалиётда вужудга келган билимларни исботлашга ёки рад этишга, уларнинг тўғрилиги ёки хатолигини тасдиқлашга ёки инкор этишга хизмат қилади.

Мантиқ фанининг предмети

Формал мантиқнинг асосий қонунлари.

• Формал мантиқ фикрлар ўртасидаги алоқани ўрганади. Бу алоқалар биз уларни билишимиз ёки билмаслигимиздан қатъий назар мавжуд бўлади. Чунки бизнинг тафаккуримиз борлиқнинг инъикосидир. Борлиқдаги барча нарса ва ходисалар бир бири билан бевосита ва билвосита алоқада бўлади.Мана шу алоқадорлик бизнинг тафаккуримизда акс этади. Формал мантиқ қонунлари тафаккурга хос бўлиб, фикрнинг тўғри тузилишини, унинг аниқ, изчил, зиддиятсиз вa етарли асосга ега бўлишини таъминлайди. Формал мантиқ қонунлари объектив характерга эга. Бу қонунларга риоя қилиш тўғри фикрлашни таъминлайди.