Reja: Tuproq hosil qiluvchi jinslar

Magmatik yoki otqindi tog‘ jinslari-tekisliklarda kam tarqalgan bo‘lib, asosan tog‘li xududlarda CHotqol, Qurama, Hisor, Zarafshon, Turkiston va Nurota tog‘larida keng tarqalgan bo‘ladi.

Magmatik tog‘ jinslari yer qobig‘ining ichki qismidagi olov kabi qizib turadigan, yuqori haroratga ega suyuq magmaning (magma-grekcha so‘zdan olingan bo‘lib, hamir degan lug‘aviy ma’noga ega) sovishi natijasida paydo bo‘lgan. Magma yer qobig‘ining 40-120 km.

chuqurligida joylashgan bo‘lib, asosan SiO₂, Al₂O₃, MgO, Na₂O, K₂O, FeO, CaO lardan iborat. Bu oksidlar murakkab kimyoviy birikma holida emas; chunki yuqori darajali (1100^o) harorat murakkab kimyoviy birikma paydo bo‘lishiga imkon byermaydi. Vaqt o‘tishi bilan magma

sekin asta qota boshlagandagina murakkab kimyoviy birikish jarayoni boshlanadi. Natijada bir necha minyeral to‘plami (agregati) dan iborat bo‘lgan
tog‘ jinsi paydo bo‘ladi.

Magma yer betiga suyuq (lava) holida otilib chiqib, tezroq sovisa, effuziv tog‘ jinslari yoki vulqon tog‘ jinslari paydo bo‘ladi.Ma’lum geologik o‘zgarishlar natijasida hosil bo‘lgan jarayonlar natijasida magmatik va cho‘kindi tog‘ jinslari litosfyeraning pastki qavatiga tushib qoladi. Kuchli bosim va yuqori issiqlik ta’sirida o‘zgargan tog‘ jinslariga metamorfik tog‘ jinslar deyiladi. Bu jinslar o‘zining strukturasi, qovushg‘og‘ligi va minyeralogik tarkibiga ko‘ra boshqa tog‘ jinslarilan farq qiladi.