Режа: Ўсимликлар таркибида сув ва қуруқ моддалар миқдори. Ўсимлик таркибидаги макро ва микроэлементлар

Канакунжут - 60

Зиғир - 30

Зайтун - 45-50

Чигит - 25

Кунжут - 45-50

Каноп - 30

Кунгабоқар - 24-50

Соя - 20

Кимёвий таркибига кўра мойлар – уч атомли спирт глицериннинг мураккаб эфирлари билан молекуляр мой кислоталарининг аралашмасидан иборат. Ўсимлик мойлари таркибида тўйинмаган кислоталардан олеин, линол ва линолен, тўйинганларидан эса палмитин ва стеарин кислоталари бўлади. Мой кислоталарининг таркиби ўсимлик мойларида уларнинг асосий хоссаларини - қуюқлик даражасини (консистенциясини) суюқланиш ҳароратини, қуриб қолиши, ачиши ва совунланиши хусусиятларини, ҳамда уларнинг озиқ-овқатлик қимматини белгилайди. Ўсимлик мойларида одам учун «алмаштириб бўлмайдиган» линол ва линолен мой кислоталари мавжуд бўлиб, бу кислоталар одам организмида парчалана олмайди.

• Пектин моддалар -юқори молекуляр полисахаридлар бўлиб, меваларда ва ўсимлик толаларида учрайди. Ушбу моддалар, тола берувчи ўсимликлардаги толаларнинг алоҳида-алоҳида тўпламларини ўзаро бирлаштиради, шунингдек улардан қандалотчилик саноатида ҳам кенг фойдаланилади. Бу полисахаридларнинг тузилиши моносахарид галактоза оқсилланганда ҳосил бўладиган полигалактурон кислота қолдиқлари билан метил гуруҳларидан иборат занжирга асосланган.
• Қишлоқ хўжалиги ўсимликлари маҳсулотида органик бирикмаларнинг айрим гуруҳлари миқдори ва маҳсулотнинг сифати, ўсимлик биологик хусусиятига, нав ва ўстириш шарт-шароитларига, агротехникасига қараб маьлум даражада ўзгариб туради.
• Қишлоқ хўжалик экинлари ҳосилнинг миқдорини ошириш ва унинг таркибий сифатини яхшилаш учун ўсимликларнинг озиқланиши шароитини тўғри ташкил этиш муҳим аҳамиятга эга. Масалан, ўсимликларни азотли озиқланишини кўпайтириш асосий ҳосил ҳажмини ва ундаги оқсил миқдорини оширади, фосфор- калийли озиқлантириш эса- қанд лавлагида қанд, картошка туганакларида кўплаб крахмални тўпланишига сабаб бўлади. Шунингдек, фосфор калийли ўғитлар мой берадиган ўсимликлар таркибида мой миқдорини оширади ва унинг сифат кўрсаткичларини яхшилайди.
• Демак, ўғитлар ёрдамида ўсимликлар учун қулай бўлган озиқланиш шароитларини яратиш йўли билан уларнинг ҳосилини, ундаги қуруқ модда таркибидаги энг зарурий органик бирикмалар миқдорини ва сифат кўрсаткичларини ошириши мумкин экан.

•