Режа: Ўрта асрларда Европа мамлакатлари давлати ва ҳуқуқига умумий тавсифи

Франклар давлатининг ижтимоий тузуми. Франкларнинг асосий машғулоти деҳқончилик бўлган, чорвачилик (айниқса, чўчқа боқиш) ҳам анча ривожланган. Дарҳақиқат, франкларда ер дастлаб хусусий мулк эмас, жамоанинг мулки бўлиб, жамоа аъзоси ўз ер участкасидан маълум шартлар асосида фойдаланарди, холос. Бироқ V–VI асрлардаёқ эркин франк қишлоғи билан бир қаторда йирик ер эгаларининг поместелари ҳам бўлган.
Бу вақтда ер бемалол қўлдан-қўлга ўтиши мумкин бўлган хусусий мулкка айланади, яъни мулкдор уни ўз хоҳиши билан сотар, алиштирар, сотиб олар, бошқа бировга тақдим қилар ёки васият қилиб қолдирарди. Бундай ерларнинг эгалари қирол фойдасига мажбуриятлар ўташдан озод қилинган ва ҳеч қандай хизмат ҳам ўтаб бермас эдилар. Бундай тартибдаги ер эгалиги шакли аллод деб юритилган.
Xлодвигнинг ворислари қирол ерларини бенефиций (айнан таржимаси: “хайр”, ”саховат”) тарзида ўз дружиначиларига бўлиб бердилар, булар аста-секин вотчиначи – катта ер эгаларига айланиб борар ва ерларини мерос тариқасида ўз болаларига қолдирар эдилар. Деҳқонлар қўшни дунёвий катта ер эгалари ҳомийлигига (патронат ёки коммендациясига) ўтдилар. Шунингдек, черков деҳқонларга ерни маълум миқдорда оброк тўлаб туриш ёки баршчина ўташ шарти билан умрбод фойдаланишга берарди, бу ер участкаси прекарий деб аталарди.
Заифлашиб қолган қирол ҳокимиятини мустаҳкамлаш, унинг ҳарбий ва молиявий қудратини кучайтириш мақсадида майордам Карл Мартелл ер (аграр) ислоҳоти ўтказган. Бу ислоҳот унинг ўғли Пипин Пакана ва невараси Буюк Карл томонидан ниҳоясига етказилди⁶. Бунга кўра, ерларни ер магнатларига тўла мулк қилиб бериш, ҳадя қилиш тўхтатилди. Энди ер маълум хизмат эвазига мукофот тариқасида берила бошланди. Карл Мартелл давлат фондига қарашли ерлардан ҳарбий бенифициялар деб аталган ер участкалари беришни кенг суратда қўллади. Агар бундай бенифиция олган киши қиролга маълум хизмат ўтаб турмаса, ер қайтариб олинган.
Мамлакатда крепостной деҳқонлар турлича номлар: колонлар, литлар, қуллар деган номлар билан аталарди. Эркин жамоачилар ер магнатларига, ўз сеньорларига қарам кишиларга айланиб борган.