Режа Ривожланган мамлакатлар таълим тизимидига тажрибалари. Таълим тизимидаги қўлланиладиган моделлар

Жаҳон олий таълим тизими тажрибаси
Жаҳондаги кўплаб мамлакатларда олий ўқув юртлари ўрта умумий таълим тизимидан кейинги, навбатдаги таълим босқичи ҳисобланади. Олий таълим мактабларининг кўпчилигида ўқиш муддати 2 йил ёки ундан кўпроқ бўлиб уч циклда ёки босқичда амалга оширилади.
Биринчи босқич таълими 3-4 йил (ёки кўпроқ) давом этади ва битирувчиларга бакалавр дипломи берилади (АҚШ, Англия, Япония, Австарлияда). Францияда биринчи босқич олий мактабни битирувчиларга метриз Белгияда лисанс унвони берилади.

The first stage of of study for 3-4 years (or more) and graduates receive a bachelor's degree (US, UK, Japan, and Australia).

Иккинчи босқич олий таълим мактабларига биринчи циклни тугатган битирувчиларнинг 10-25 фоизи қабул қилинади.

The second stage – Higher Education Institutions accept 15-25 percent which have finished the first cycle.

Масалан кўрсаткич АҚШда - 20, Буюк Британияда -15, Австралияда – 7, Австрияда -10, Японияда - 6 фоизни ташкил қилади. Бу даврда танланган йўналиш бўйича иҳтисослаштирилган умумий фундаментал билимлар ўқитилади (Англия, Испания, АҚШ). ГФР, Франция, Белгия каби мамлакатларда эса иккинчи босқич олий таълим мактаблари талабалари анча мукаммал ва муайян мақсадга йўналтирилган билимларни эгаллайдилар. Лекин ҳали улар тор профилдаги юқори малакали мутахассис унвонини олиш учун иккинчи циклдаги ўқишларини яна ихтисослаштирилган курсларда 1-2 йил давом эттиришлари мумкин. Муайян ихтисосликлар бўйича махсус имтиҳонлар 3 йиллик амалий иш фаолиятидан кейин ҳам топширилиши мумкин. Олий мактабларининг иккинчи босқичида ўқиш 1-2 йил давом этади. Бу циклни битирган талабаларга магистр унвони берилади (АҚШ, Буюк Британия, Япония, Австралия).

Франция ва Белгияда магистр унвони маълум мутахассисликлари чуқур ўрганувчи курсларнинг битирувчиларига ҳам берилади. Магистрлик таълимининг ўзига хос хусусиятларидан бири ўқув дастурларини индивидуал-лаштирилганлигидир. Бунда ўқув дастурлари талабалар ва уларнинг илмий раҳбарлари томонидан тузилади ва кафедралар, деканатлар томонидан тасдиқланади. Магистратурани битирган ёшлар докторантурага киришга ҳуқуқига эга бўладилар.