Reja: ►Nazariy mexanika fanining tadqiqot obyektlari

Effektiv potensial energiya va to’la energiyalarning radius vektordan bog’liqligi
Endi (17) va (18) energiyalarning bog’liqlik grafigini chizaylik. Potensial energiya tortishuvga mos kelsin, ya’ni bo’lsin. U holda da
intiladi.
da esa
Faraz qilaylikki,
A) bo’lganda energiya ga nisbatdan tezroq cheksizlikka intilsin. U holda I-egrilikni olamiz.
B) bo’lganda energiya ga nisbatdan tezroq cheksizlikka intilsa , II-egrilikka ega bo’lamiz.
V) Endi itaruvishga mos kelsin. U holda masofaning biror nuqtasida minimumga ega bo’lmaydi va III-egrilik hosil bo’ladi. Rasmda IF-II, IF-III lar energiyasining berilgan qiymatlarida infinitli harakatni ko’rsatadi. Infinitli harakat faqat B-holda mavjud bo’ladi (rasm IF-I bilan ko’rsatilgan).
Deyarlik ko’p hollarda energiya da ga nisbatdan tezroq cheksizlikka intiladi va zarraning kuch markaziga kirib borishga imkon bermaydi. A-holda esa energiya juda tez ga intilsa, zarra kuch markaziga «tushib» qolishi mumkin. (17) dan

yoki

Tengsizlikka ega bo’lamiz. Bunda ga intiluvchi qiymatga

sharti bajarilgandagina ega bo’ladi. Bundan

ekanligini topamiz. Demak, manfiy cheksizlikka yoki tariqasida tariqasida intilmog’I kerak.
Nazorat savollari
1. Bir o’lchovli harakat tenglamalarini integrallang.
2. Markaziy maydondagi harakatda xarakatni tushuntirib bering
3. Markaziy kuch maydoni haqida tushuncha bering
4. Effektiv potensial energiya va to’la energiyalarning radius vektordan bog’liqligi ko’rasting.

10- ma’ruza: MARKAZIY MAYDONDAGI HARAKAT. GRAFIK TAHLIL, HARAKAT INTEGRALLARI.

REJA:

• 
  Ayrim xususiy hollardagi harakat tenglamalarini integrallash
  
• 
  Inersiya markazi S-sistema
  
• 
  Inersial va S-sistemalarda sistema mexanik energiyasi
  
• 
  Endi sistema 2 ta zarradan tashkil topgan holni qaraylik.
  

TAYANCH SO’Z VA IBORALAR: kinetik energiya, mexanik sistema, inersiya markazi s-sistema, inersiya markazi tushunchasi, inersial va s-sistemalarda sistema mexanik energiyasi