Reja: Kirish Fosfor elementlar


Fosfor aralashmalari qishloq xo’jaligida



Download 193,56 Kb.
bet3/9
Sana01.01.2022
Hajmi193,56 Kb.
#292078
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
fosfor

Fosfor aralashmalari qishloq xo’jaligida
Fosfor (fosfatlar shaklida) ATF sintezida ishtirok etadigan uchta muhim biogen elementlardan biridir. Ishlab chiqarilgan fosfir kislotaning aksariyati fosforli o’g’itlar — superfosfat, precipitat, ammofosklar va boshqalarni ishlab chiqaradi.
Sanoatda fosfor birikmalari
Kompleks hosil qiluvchi moddalar sifatida (suv yumshatuvchi vositalar),
metallar sirtining passivatorlari tarkibida (korroziyadan himoya qilish, masalan, «mazef»).

Oq fosfor



Oq fosfor molekulasi

Oq fosfor – rangsiz va juda zaharli modda. Fosfor bug’larini kondensatsiyalash yoʻli bilan olinadi. Suvda erimaydi, lekin uglerod sulfidda yaxshi eriydi. Uzoq vaqt ohista qizdirilganda oq fosfor qizil fosforga aylanadi. Qizil fosfor qizil-qoʻng’ir rangli kukun, zaharli emas. Suvda va uglerod sulfidda erimaydi. Qizil fosfor bir necha allotropik shakl oʻzgarishlar aralashmasidan iboratligi aniqlangan, ular bir-biridan rangi (to’q qizildan gunafsha ranggacha) va boshqa ba’zi xossalari bilan farq qiladi. Qizil fosforning xossalari koʻp jihatdan uning olinish sharoitlariga bogliq.

Sariq fosfor

Tozalanmaga oq fosfor odatda «sariq fosfor»deb ataladi. Kuchli zaharli( atmosfera havosida 0,0005 mg /m3), ochiq sariqdan quyuq jigarranggacha bo’lgan yonuvchan kristalli modda. Zichligi 1,83 g/cm3, 43,1 ° C da eriydi, +280 °C da qaynatiladi. Suvda erimaydi, havoda osongina oksidlanadi va o’z-o’zidan yonib ketadi. U ko’zni qamashtiruvchi qalin oq tutun chiqishi bilan yonadi.

Qizil fosfor

Qizil fosfor

Qizil fosfor – bu elementar fosforning termodinamik jihatdan barqaror modifikatsiyasi. U dastlab 1847 yilda Shvetsiyada avstriyalik kimyogar A. Shrotter tomonidan oq fosforni 500 ° C da uglerod oksidi (CO) muxitida og’zi berk shisha ampulada qizdirish yo’li bilan olgan.
Qizil fosfor Pn formulasiga va murakkab tuzilishga ega polimer hisoblanadi. Ishlab chiqarish usuli va maydalanish darajasiga qarab, qizil fosfor qizil-binafshadan binafsha ranggacha bo’lgan ranglarga ega va quyma holatda-mis rangli quyuq binafsha, metall kabi yaldiroq. Qizil fosforning kimyoviy faolligi oq fosfordan ancha past; u juda kam eruvchanlikka ega. Qizil fosforni faqat ba’zi eritilgan metallarda (qo’rg’oshin va vismut) eritish mumkin, bu ba’zan uning katta kristallarini ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Misol uchun, 1865-yilda germaniyalik fizik-kimyogar I.V.Gittorf birinchi marta mukammal qurilgan, ammo kichik kristallar (Gittorf fosfor) olgan. Havoda qizil fosfor 240-250 °C haroratgacha (distillash paytida oq shaklga o’tadi) o’z-o’zidan yonmaydi, lekin ishqalanish yoki zarba bilan o’z-o’zidan yonadi. Suvda, shuningdek benzol, uglerod oksidi va boshqa moddalarda erimaydi, fosfor tribromidida eriydi. Distillash haroratida qizil fosfor bug’ga aylanadi, uni sovutilsa oq fosfor hosil bo’ladi.
Uning toksikligi oq fosfordan minglab marta kam, shuning uchun u gugurt ishlab chiqarishda ancha keng qo’llaniladi. Qizil fosforning zichligi ham yuqori bo’lib, gips shaklida 2400 kg / m³ ga etadi. Havoda saqlanganda, qizil fosfor namlik ishtirokida asta-sekin oksidlanib, gigroskopik oksid hosil qiladi.

Qora fosfor

Qora fosfor fosforning termodinamik va kimyoviy jihatdan eng barqaror va eng passiv shaklidir. Birinchi marta qora fosfor 1914-yilda amerikalik fizik P. U. Bridgman tomonidan oq fosfordan yuqori (2690 kg/m3) zichlikka ega bo’lgan qora kristallar shaklida olgan. Qora fosforning sintezini amalga oshirish uchun Bridgman 2 x 109 Pa (20 ming atmosfera) bosimini va 200 °C atrofida haroratni qo’llagan. Qora fosfor metall kabi yaldiroq, yog’li va grafitga juda o’xshash, suvda yoki organik erituvchilarda to’liq eruvchanlikga ega bo’lmagan qora moddadir.

Izotoplari

Fosforning 20 dan ortiq izotoplari ma’lum (massa soni 24 dan 47 gacha). Tabiiy izotop 31P barqaror. Radioaktiv izotoplardan eng uzoq umr ko’radiganlari: 30P ( T 1/2 = 2,5 min), 32P (T 1/2 = 14.26 kun) va 33 P (T 1/2 = 25.34 kun)

Olinishi


Fosfor apatit yoki fosforitlardan 1600 °C haroratda koks va silika bilan o’zaro ta’siri natijasida olinadi:


Download 193,56 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish