Reja kirish. Ekologiya fan sifatida shakillanishi, boshqa fanlar bilan o'zaro bog'liqligi

Xavflar taksonomiyasi- bu murakkab hodisalarni, tushunchalarni, kish faoliyatiga qaratilgan narsalarni tasniflash va tizimlash tо‘g‘risidagi fandir.
Xavflar kvantifikatsiyasihayot faoliyat xavfsizligini taminlashga qaratilgan tadbirlar uchun yetarli darajadakerak bо‘lgan miqdoriy, vaqtincha, fazoviy va boshqa xususiyatlarni aniqlab amalga oshirish jarayonidir.
Sabab va oqibatlar. Yashirin xavflarni amalga oshishiga olib keladigan sharoit-sabab deb ataladi. Sabablar, jarohatlar, yuqumli kasalliklarni keng tarqalishi (epidemiya), atrof-muhitga zarar va boshqa xil oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Tavakkal nazariyasi. 1950-yil senyabr oyida Germaniyaning Kyoln shahrida bо‘lib о‘tgan birinchi jahon kongresida hayot faoliyat xavfsizligi fan deb
qabul qilindi. Olimlar о‘z ma’ruzalarida «tavakkal» tushunchasini qо‘lladilar va bu
tushunchani har bir olim о‘zicha talkin kildi.
Tavakkalning turlari. Tavakkal ikki xil bо‘ladi: shaxsiy«tavakkal»- ayrim shaxs uchun aniq xavf turi; ijtimoiy yoki
kо‘pchilik «tavakkali»- takroriy hodisalar natijasida jarohatlangan insonlar orasidagi bog‘liqlik.
Jamoat «tavakkali» xavfni subyektiv (boshqacha) ravishda qabul etadi.
Odatda kо‘pchilik kam uchraydigan va kо‘p qurbon bо‘lgan voqealarga keskin
ravishda ahamiyat beradi. Masalan, ishlab chiqarishda har yili о‘rta hisobda 200- 250 kishi halok bо‘ladi. Ammo bir halokatda 5-10 kishi qurbon bо‘lgani oldingi
ma’lumotlardan kо‘ra odamlarga kо‘proq ta’sir qiladi. Kishilarning bu ruhiy
holatini qabul qilishi mumkin bо‘lgan «tavakkal» masalasi kurilganda hisobga olish lozim.
Xavflarni baholashda tavakkal («T») usulini qо‘llash boshqa usullarga qaraganda kо‘proq tо‘g‘ri keladi, deb hisoblanadi. Masalan, har xil sabablar natijasida halokatli (о‘lim bilan) tugagan ayrim shaxsiy «tavakkal» (AKSH ning umumiy aholisiga nisbatan) qiymatlari quyidagichadir:
_{1. Y}о‘l transporti hodisasidan-3х
2. Zaharlanishdan – 2х .
3. Yong‘indan kuyish – 4х .
4. Elektr tokidan – 6х ..
5. Yashindan – 5х .
6. Ishlab chiqarish vositalarining nosozligidan – 1х
7. Umumiy «T» - 6х .
8. Boshqalar – 4х .