Reja kirish. Ekologiya fan sifatida shakillanishi, boshqa fanlar bilan o'zaro bog'liqligi

Uchinchi bosqich-oqibatlarni tahlil qilish. Xavfsizlik tizimi, bu-xavfsizlikning murakkab masalalarini hal qilish yо‘llarini tayyorlash va asoslashda foydalaniladigan metodologik choralar yig‘indisidir. О‘zaro ta’siri bilan aniq bir maqsadga yetishtiradigan aloqador qismlar yig‘indisi tizim deb ataladi.



Kran-balka ilgagidan yukning tushib ketishi






Fiksator kuchining yo'qolishi


Saqlagich qulfning yo'qligi


Chiqish yoki kirish





Trosning uzilishi






Chiqish va kirish






Texnik nazoratning yo'qligi


Trosning zanglashi, korroziyasi

1.2.-rasm. «Xavflar daraxti»ning sxemasi.

Tizim deganda birgina moddiy obyektdan tashqari aloqalar va bog‘lanishlar ham tushuniladi. Har qanday sozlangan mashina texnik tizimga misol bо‘lishi mumkin.

Tarkibiga odam ham kiradigan element tizimi ergonomik tizim deb ataladi. Masalan, «Odam-mashina», «odam-mashina-atrof-muhit».
Tizimlash tamoyili hodisalarni о‘zaro bog‘liq ravishda bir tо‘plam tariqasida о‘rganadi. Tizim beradigan maqsadyoki natija tizim yaratuvchi element deb aytiladi. Masalan, yong‘in-yonuvchi modda, oksidlovchi kislorod, yondiruvchi. Bu yerda yong‘in-tizim, yonuvchi modda-oksidlovchi, yondiruvchi-uning elementlari. Agar birorta elementni shulardan chiqarib tashlasak, tizim buziladi. Tizimda bor sifat uning elementlarida bо‘lmaydi. Bu tizimning muhim xususiyati bо‘lib, xavfsizlik masalalari tahlili asosida joylashgan. kо‘ngilsiz voqealarning paydo bо‘lish sabablarini aniqlash, ularni kamaytirishga qaratilgan tadbirlar xavfsizlik tizimi tahlilining asosiy maqsadidir.
Har qanday sabablar natijasida vujudga kelgan xavflar zarar keltiradi. Sababsiz haqiqiy xavf ham, zarar ham yо‘q. Demak, xavfdan saqlanish uning kelib chiqish sabablarini bilishga asoslangan.
Sodir bо‘lgan xavflar bilan sabablar о‘rtasida sabab-oqibat aloqasi bor. О‘z navbatida bir sabab ikkinchi sababiy oqibatni keltirib chiqaradi va h.k. Shunday qilib, sabablar va xavflar zanjirsimon tizimni yaratadi. Bunday grafikning tasviri shoxli daraxtga о‘xshaydi. Quriladigan daraxtlarda sabab va xavf shoxlari bor. Ularni о‘zaro ajratib tashlash mumkin emas. Shuning uchun xavfsizlikni tahlil etishda tuzilgan tasvirni sabablar va xavflar daraxti deb atash lozim.