Режа: Кириш. Боб. Иктисодиётни модернизациялаш шароити

Тартибга солинадиган нархларнинг тўлиқ эркинлаштирилиши шароитлари

Марказий банк томонидан асосий сценарийда кўзда тутилган тартибга солинадиган нархларнинг босқичма-босқич эркинлаштирилишидан фарқли равишда ушбу жараён 2020 йилнинг ўзида нархларни тўлиқ эркинлаштириш йўли билан амалга оширилиши варианти ҳам сценарийга қўшимча сифатида қабул қилиниб, макроиқтисодий прогнозлар ишлаб чиқилди.
Ушбу ҳолатда бошқа макроиқтисодий шарт- шароитлар сақланиб қолган ҳолда тартибга солинадиган нархларни харажатларни қоплаш даражасига қадар ошириш жараёни тўлиғича 2020 йилда якунига етказилади ва 2021 йилдан нархлар эркин бозор шароитларида шаклланади.
Мазкур шартлар асосида макроиқтисодий кўрсаткичларнинг таҳлили ва прогнозлари кўриб чиқилганда, қисқа муддатли истиқболда ички нархларга юқори босим юзага келган ҳолда узоқ муддатли истиқболда асосий сценарийдан ҳам ижобийроқ кўрсаткичлар шаклланиши прогноз қилинмоқда. Хусусан, ЯИМ ўсиши суръати прогноз кўрсаткичи 2020 йилда асосий сценарийдан 0,2 фоиз бандга пастроқ бўлиб, 5,2 фоизгача пасайган ҳолда 2021 йил охирига келиб 5,6 фоизгача, 2023 йилда эса 6 фоизгача тезлашиши прогноз қилинмоқда.
Бунда, 2020 йилда ЯИМ ўсиш суръатининг янада ошиши асосий сценарийга нисбатан анча тезроқ амалга ошади.
Шунингдек, ушбу шартларда инфляция динамикасида ҳам аввал бир оз тезлашиш кузатилиб, кейинчалик 2022 йилдан бошлаб асосий сценарийдан ҳам пастроқ даражада пасайиши кутилмоқда.
Хусусан, 2020 йил охирига инфляция даражаси асосий сценарийдагидан 3-4 фоиз бандга юқори бўлиши мумкин. Бунда, инфляция даражаси 2020 йилнинг охирида ўзининг энг юқори нуқтасига чиқиб, 2021 йилдан пасайишни бошлайди ва 2022 йилга келиб унинг пасайиш суръатлари асосий сценарийдаги инфляция пасайиш суръатидан тезроқ бўлади.
Бу вазиятда 2020 йилда асосий фоиз ставкаси траекторияси асосий сценарийдан кескин фарқланади ва пул-кредит шароитлари кескинроқ қатъийлаштирилади. Бунда, асосий фоиз ставкасининг оширилиши нархлар эркинлаштирилишининг инфляция дара- жасига таъсир кўламидан келиб чиқилади ва мос равишда таъсир камайиши билан шароитлар юмшатиб борилади.
Тартибга солинадиган нархлар оши- рилишининг таъсирини юмшатишда пул- кредит сиёсатининг ушбу жараёнга реакцияси ҳам нархлар оширилишига адаптив тарзда амалга оширилиши муҳим аҳамият касб этади.
Умуман олганда, ушбу шарт-шароитлар амалга ошган тақдирда иқтисодиётда қисқа муддатли тебранишлар кузатилса-да, ўрта ва узоқ муддатли истиқболда ижобий кўрсаткичларга тезроқ эришилишига шароит яратилади.