Режа Иқтисодий ўсиш тушунчаси ва ўлчаниши

Биринчи усулда иқтисодий ўсиш реал ЯИМ ни ўтган даврга нисбатан ўзгариши 
сифатида аниқланади ва мамлакатнинг умумиқтисодий имкониятлари динамкасини 
аниқлаш учун ишлатилади.
Бунда жорий йилдаги реал ЯИМ (Y t) ҳажмининг базис йилдагига
( Yt-1 ) (асосан олдинги йилга) нисбатан фоиз кўринишидаги ўсиши аниқланади: 
100
1



Yt
Yt
DY
Иккинчи усулда иқтисодий ўсиш аҳоли жон бошига тўғри келадиган реал ЯИМ 
нинг ўтган даврга нисбатан ўзгариши сифатида аниқланади. 
Иқтисодий ўсиш назарияси ва моделларида ЯИМ ўрнига СИМ, ЯМД, СМД 
кўрсаткичларидан ҳам фойдаланилиши мумкин. Иқтисодий назарияда иқтисодий ўсиш 

---

даромадларни қандай нисбатларда истеъмол ва инвестицияларга бўлинишига боғлиқ деб 
қаралади. 
Истеъмол ҳажми динамикаси иқтисодиётнинг провард мақсадини ва яшаш даражаси 
ошишини билдирса, инвестициялар ҳажмининг ўзгариши ресурс имкониятларининг ўсиши 
ва техник янгиликларнинг моддийлашишини англатади. Истеъмол ва инвестиция ўртасида 
етарлича муқобиллик мавжуд, чунки, жорий истеъмол миқдорининг ошиши 
инвестицияларнинг даромаддаги улушини пасайтириш иқтисодий ўсиш имкониятларини 
қисқартиради. 
Иқтисодий ўсиш реал катталикларда, қиёсий баҳоларда ўлчанади..
Ҳар бир мамлакат иқтисодий ўсишга интилади, чунки иқтисодий ўсиш, биринчидан, 
миллий маҳсулот ҳажми ва даромаднинг кўпайишига, иккинчидан, ресурслардан самарали 
фойдаланишга, учинчидан, янги-янги эҳтиёжлар ва имкониятларнинг пайдо бўлишига, 
тўртинчидан, халқаро бозорларда мамлакат обрўсининг ошишига олиб келади. 
5. Иқтисодий ўсишга омиллари ва типлари 
Реал ишлаб чиқариш ҳажмларининг узоқ муддатли ўсиши суръатларини, 
кўламларини, самарадорлиги ва сифати ошишини белгиловчи ҳодиса ва жараёнлар
иқтисодий ўсиш омиллари дейилади. 
Иқтисодий ўсиш омиллари икки гуруҳга ажратилади.