Reja Ishlab chiqarish texnologiyasi

MRTS = - LK /AL,
bunda AK va AL alohida izokvant (yoki doimiy Q) dagi kapital va mehnatning katta bo`lmagan o`zgarishini ifodalaydi.
Ta’kidlash joizki, 6.5-rasmda meqnat sarflari 1 dan 2 birlikka ko`paygan va mahsu-lot ishlab chiqarish 75 birlik darajasida bo`lganda texnologik o`rnini bosish me’yori (-AK/AL) 2 ga teng. Biroq, mehnat sarflari 2 dan 3 birlikka ko`payib va keyinchalik, 2/3 dan 1/3 gacha kamayganda MRTS 1 gacha pasayadi. Kapital qancha ko`p mehnat o`rnini qoplasa mehnat unumdorligi shuncha past bo`ladi, kapitaldan foydalanish esa samaraliroq bo`ladi. Shuning uchun, mahsulot ishlab chiqarish hajmini doimiy miqdor-da ushlab turish uchun kapitalni minimal miqdorda kamaytirish zarur. Bunday holatda izokvant bir tekis tus oladi.
Izokvantlar egri chiziqlari botiq shaklda bo`ladi, ya’ni MRTS izokvant bo`ylab pastga siljigan sari qisqaradi. Texnik o`rnini bosishning chegarali me’yori har qanday ishlab chiqarish omilining ishlatish samaradorligi cheklanganligini ko`rsatadi. Ishlab chiqarish jarayonida kapitalning o`rnini ko`proq mehnat bosishi uning unumdorligini pasaytiradi. Xuddi shunday tarzda mehnatning o`rnini ko`proq kapital bosishi uning qaytimini kamaytiradi. Ishlab chiqarish uchun ikkala omilning mutanosibligi zarur.
Taxmin qilganimizdek, MRTS mehnatning chegarali mahsuli MPL va kapitalning chegarali mahsuloti MRK bilan jips bog’liq.
Buni ko`rish uchun faraz qilaylik, mehnat sarflari bir oz ko`paytirilgan va kapital-dan foydalanish mikdori bir oz kamaytirilganda mahsulot ishlab chiqarish hajmi o`z-garmay qoladi. Mehnat xarajatlarining ko`payishi natijasida mahsulot ishlab chiqarish-ning o`sishi qo`shimcha mehnat birligiga (mehnat chegarali mahsuliga) to`g’ri keladi-gan qo`shimcha mahsulot ishlab chiqarishni qo`shimcha mehnat birligiga ko`paytma-siga teng.
Huddi shunday tarzda foidalanilgan kapitalni kamaytirish natijasida ishlab chiqa-rish hajmining kamayishi — bu kapital birligiga hisoblagan ishlab chiqarish hajmi ka-mayishining (kapital chegarali mahsulini), qisqartirilgan kapital miqdoriga ko`paytma-siga teng: kapitalni kamaytirish natijasida ishlab chiqarishning pasayishi
= (MRK) * (DK) bo`ladi.