Reja: Fermentlar haqidagi ta’limot va uning rivojlanish tarixi

F + S ↔ FS →.....F+ M

yoki Shakllar bilan quyidagicha koʻrsatamiz.

Ferment Substrat Ferment substrat +

kompleksi Reaksiya mahsulotlari

Ferment-substrat kompleksining hosil boʻlishida faqat aminokislotalar molekulasidagi faol markazlar emas, balki ikki komponent qismi (kofermentdagi) molekulasidagi oqsilsiz guruhlar ham ishtirok etadi.

Ferment-substrat kompleksi vodorod, kovalent, koordinatsion bogʻliklar va elektrostatik, gidrofob ta’sirlar yordamida amalga oshadi. Mixaelis va boshqalar faqat ferment substrat kompleksining hosil boʻlishini tushuntirib qolmasdan, fermentlar faolligi, ya’ni kimyoviy reaksiyalar tezligiga substratlar konsentrasiya-sining qanday ta’sir etishini ham hisoblab chiqqanlar.

Termodinamika nuqtai nazaridan, boshqa katalizatorlar singari.fermentlar ham faollantirish energiyasi­ni kamaytirish hisobiga kimyoviy reaksiyalarni tezlashtiradi. Faollantirish energiyasi deb, ayni haroratda moddalarning barcha molekulalarini faol holatga keltirish uchun kerak boʻladigan energiyaga aytiladi. Boshqacha qilib aytganda, bu energiya kimyoviy reaksiyani boshlab beradigan energiyadir, bu energiyasiz reaksiya sodir boʻlmaydi.

Faollantirish energiyasini boshqacha tarzda quyidagi­cha ta’riflash mumkin, ya’ni har bir gramm molekula moddalarning barcha molekulalarini bir xil haroratda faollantirish toʻsigʻining oxirgi chegarasiga yetkazish uchun sarf boʻladigan energiya kaloriyasi miqdoriga aytiladi.

Faollantirish energiyasi joul-molekula yoki kaloriya bilan oʻlchanadi. Fermentlar kichik energetik pogʻonalarda reaksiyaga kirishadigan, ya’ni faollashgan molekulalar sonini koʻpaytirish yoʻli bilan faollantirish energiyasi­ni kamaytiradi.

Fermentning konsentratsiyasi bir xil boʻlganda re­aksiya tezligi substrat konsentrasiyasiga bogʻliq boʻladi. Substrat konsentrasiyasi juda kichik boʻlganda reaksiya tezligi ham juda past boʻladi. Substrat konsentrasiyasining dastlabki oshirib borilishida reaksiya tezligi oshib boradi, lekin uzluksiz oshirib borilaverganda aksincha reaksiya tezligining oshib borishi juda kichik miqdorni tashkil etadi va bu holatdagi reaksiya tezligini maksimal tezlik deyiladi, lekin qaysi konsentrasiyada eng maksimal reaksiya tezligi boʻlishini aniq aytish qiyin.