Reja: Diplomatiya tushunchasi

Birinchi jahon urushi arafasida xalqaro munosabatlar va urushning diplomatik tayyorlanishi
Reja.

1. 
   Antata harbiy siyosiy blokining vujudga kelishi xalqaro munosabatlarda
   
2. 
   Uchlar ittifoqi (to’rtlar ittifoqi) ning vujudga kelishi va uning xalqaro munosabatlarga ta’siri.
   
3. 
   Ispaniya-Amerika urushi (1898) va dunyoni qayta bo’lish uchun kurashning boshlanishi.
   
4. 
   Bolqon urushlari diplomatiyasi.
   
5. 
   Frans Ferdinandning o’ldirilishi va uning xalqaro munosabatlarga ta’siri.
   

1914 yil oxiriga kelib xalqaro siyosiy ahvol aynan imperialistic davlatlar o’rtasidagi ziddiyatli keskin ko’rinishda edi. Bu ingliz – german, rus – avstriya, fransuz – german va boshqalar. Ikkita harbiy imperialistic blok boshlab bergan. Qarama – qarshi guruhlarga bo’linéshiga qaramasdan Germaniya - Avstriya it|ifoqiga qashri uch imperiyaning antantasi qarshi chiqdi. Britan ~a german imperializmi o’rtasida antogonizm" saqlansada, nemismar inglizlarni rus 6a fransuzlardan ajratishga urinadi. Ammo fransuz – rus va german – avstriya o’rtasada urush kelib chiqsa, inglizlar shundan qocha olmas edi. Vaziyat Fransiya va Rassiyani shunday yO’l tutishga majbur qilgan. Grey va Kamson" o’rtasida maktub almashinib olib borilgan. Aynan ingliz – fransuz harbiy dengiz konvensiyasini kuchaytirish mo’ljallangan edi. Subyekt sifatida rus va fransuz rahbar siyosatchilari Angliyaning pozitsiyasiga ishonar edilar. Germaniya va Avstriya"– öengriya o’z dushmanlariga( ikkilik sifatida qarshilik ko’rsatishlarini ko’zlagan. Italiyaning yordami" masalasini ham nazoratdan chetda qoldirishmagan. Avsriya - Italiya chegarasi masalasida ham ziddiy`6 ° {áqLafy` qoloa&.` !QnöuNtani,g qctorkdq8 k5c,siz` boÒlsatehP!/iCXikd!efrjava{ilar, Serb)ya va Belgiyalar turar edi. Birinchisi Avstriya - Serbiya keskinligini kuchaytirish. ikkinchisi german harbiy rejasiga !(shlifden plani) qarshi turisi.

Qngliyaning fransuz – rus guruhi bilan hamkorlik qilishi qaysidir ma’noda $ Ispaniya , Italiya va Skandinaviya mamlakatlarining daxlsiz turishini ta’minlay oldi. Ushbu mamlakatlarning " barchasi 9 Daniya va Nor~egiyadan tashqari ) turli guruhlari hisoblangan! yirik capital egalari va $mulkdorlari orasida shunday kayfiyat kuchli edi. Dengizdagi Tovaò ayirboshlash yoki ushbu mamlakatlarning katta ta’sir kuc(iga ega bo’lishioa qaramasdan ingliz – fransuz dengiz floti va ularniNg antantasm kichik ahamiyatli o’lib qolgan. Italiyaning pozitsiyasé ham muhim bo’lib ba’zida Avsdriya - Italiya keskinligiga bog’liq edi. Iqtisodiy mustaqilligi harbiy – dengiz vositalari Italiyaning Antanta tarafiga intilishiga sabab bo’lgan. Angliya – Yaponiya ittifoqi esa Antantaning Yaponiyaning daxlsizligini ta’minlay olishiga yordam berdi. Fransiya Yaponiya kelishuvi ham mustahkamlandi. Rus – yapon seriyasi ham shunday maqsadga yo’naltirilganligi ma’lum bo’ldi. AQSH ning pozitsiyasi ham muhim edi. Ularning nafaqat Yaponiya balki, va Germaniya bilan ham jiddiy qarshiligi mavjud edi. Shu bilan birgalikda Amerika imperializmi ingliz tarmoq yo’nalishi orqali ham aloqada edi. Ammo bu murakkab munosabatlarni keltirib chiqardi. Angliya ham Amerika bilan ziddiyatga borishni xoxlamadi. Ya’ni Kanada va G’arbiy Hindistondagi xavfsizligini saqlab qolishga harakat qildi. AQSH ham shunday maqsadni Lotin Anerikasida ko’zlagan. Aynan AQSH markaziy va janubiy Amerikada ingliz - amerika hamkorligini keskinlashtirmaslik tarafdori bo’lib hisoblangan. Shu sababli Angliya bilan kelishuvga borishga majbur bo’lgan.
Birinchidan ingliz – yapon ittifoqi bo’lishiga qaramasdan Angliya AQSH uchun Yaponiyaga qarshi obyektiv qurish:
Ikkinchidan Angliya bilan iqtisodiy aloqalarni uzish, bu AQSH ning iqtisodiy taraqqiyotida katta zarba edi. Zarbalar bir qadar og’ir bo’lib buni hech bir Anerika burjuaziyasi hukumati kechira olmasligi aniq edi. 1913 yil Angliyadagi Anerika tovarlari 600 million dollar, Kanadadagi tovarlar 420 million dollar bo’lib, bu Amerika iqtisodiyotining ( butun tizim hisobidan ) beshdan ikki qismini tashkil qilgan.
Ikkala imperialistic guruhning harbiy quvati keng darajada ekanligi ham muhim bo’lib hisoblangan. Quyidagi faktorlar shundan dalolat beradiki, bu imperialarning tashqi siyosiy masalalarini hal qilishi va diplomatic faoliyatiga ham o’z ta’sini o’tkazgan. Chor Rassiyasining harbiy kuchsizligi bir tomondan buning xalqaro voqealarini tushunishda murakkablikni keltirib chiqarishi barchaga ma’lum edi. 1914 yil ham podsho rassiyasining ham harbiy munosabatlarga tayyor emasligi ko’rinib turardi. Bu uning mavqeini biroz tushirib yuborgan. Bosniya inqirozi yillari yoki hatto birinchi Bolgar podsholigi davrida qaraganda ham Rassiyaning tayyorgarligi yomon darajada tushib qolgan. Ammo Angliya uchun inson resurslari uchun tayanch vazifasini o’tagan. 1914 yil Germaniya katta miqdorda harbiy tayyorgarlikka ega bo’lsada, nahotki Fransiya va Rassiya bunga erisha olmagan nemislar dala og’ir artelleryasida ham ustunlikni qo’lga kiritgan edilar. Umumiy harbiy texnika va qurolli kuchlarni tashkil qilishdagi ustunlik ham nemislar tarafiga o’tgan. Harbiy yaroqlilik zaxiralarning sifati tizimi yaxshiligi Rassiya va Fransiyadan kam farq qilsada ustunlik Germaniya tomonida edi.
Angliyaning butun harbiy sanoatini qo’shganda ham Germaniya harbiy – sanoatini ishlaab chiqarilishi rus va fransuzlardan kuchliligi bilinib turdi. Avstriya - Vengriya armiyasi to’g’risida aytish mumkinki, ulardan dominiyon ustunlikni saqlab qolish ustunlik qilingan. Chunki imperiyaning slayan qismi ruslar bilan urushishni xoxlamas edi. Angliyaning ekspeditsion armiyasi ham sifatli bo’lishiga qaramasdan yirik emas edi. 6 – dviziyani tashkil etgan. Angliya Fransiya va Rassiyani bir qilib hisoblaganda Antantaning harbiy sanoati Germaniya bilan tenglasha olishi mumkin edi. Ammo 1914 yil Germaniyadagi kuchaytirilgan tizimga qaramasdan dengiz kuchlari borasida Angliyani quvib o’tish qiyin edi. Fransiya va Rassiyaning har biri yettitadan drednoytga ega bo’lsa, Angliyaning o’zida drednoyt 30 tani tashkil qilgan. Antantaning dengizdagi ustunligi Germaniyani qamal qilishni ta’minlashi mumkin edi. Germaniya esa markaziy va janubi – sharqiy Yevropadagi resurslarni mustahkamlashga majbur bo’lgan. Dengizdagi general shtab va hukumat urushning qisqa vaqtda tugashini istardi. Rassiyada katta harbiy dastur tugamasdanoq Germaniya urushni bo’shlab yuborishga shoshilar edi.
Bolqon urushi xalqaro vaziyatni yanada keskinlashtirib yubordi. Haqiqatdan ham Bolqon slavyanlari Turkiya zulmidan qutila boshladi. Ammo Bolqon davlatlari o’rtasidagi keskinlik yanada olib bordi. Turkiyaning mustamlakachi inqilobi bilan emas, Bolqondagi monarxiya hukumatlarining urushi natijasida hamdir. Turkiya ustidan g’olib davlatlar o’rtasida keskinlik oshdi. Bolgariyada ikkinchi Bolqon urushidan revansh kutsa, Gretsiya va Serbiya chegara masalasida kelishuvga borishni xoxlamagan. ( Albaniyani tiklash uchun ) Turkiya qulay paytni kutdi. Ya’ni Gretsiyadan Egey dengizini olish uchun bo’lib ammo bu hammasi emas edi. Bolqon manarxiyalarining ortida buyuk imperialist derjavalar turardi. Yaqin Sharqda ta’sir o’tkazish uchun bir – biri bilan baxslashar edi. Rassiya va Angliyaning harakati Turkiyani Germaniya ta’siridan chiqarishga qaratildi. Sofiya Buxorets va Aginada Antanta va Avstro – german bloki o’rtasida chuqur kurash boshladi. Maqsadlari Bolqon hukumatlarining siyosiy pozitsiyasini o’z tomonlariga og’dirish edi. Jahon urushida ularning harbiy kuchlari harakatlantiruvchi kuchi bo’lishi zaruriyat hisoblangan. Janubiy slavyanlar Avstriya – Vengriya mustamlakasidan ozod bo’lishni ko’zlagan. Serb hukumatining maqsadi ,, Buyuk Serbiya’’ ni tashkil etish bo’lgan. Rassiya unga homiylik qildi. Avstra – Vengriya hukmron doiralari esa o’zlariga qarshi janubiy slavyanlar targ’ibotida serblarni ayblaydi. Rassiya uchun esa Serbiya Avstriyaga qarshi Plasdarm vazifasini o’tash lozim bo’lgan. Tezda ittifoqchilik mexanizmi ishlab chiqilishi belgilandi.
1914 yil kuzida ikki guruh o’rtasida diplomatic kurash davom etdi. 1914 yil iyunida Nikolay II bilan Rumin qiroli Kanstansada uchrashib Sazanov Ruminiyaning uzil – kesil Antanta tarafiga o’tishini ta’kidlagan. Transilvaniyada kelib chiqqan rumin – vengr qarama – qarshiligi chuqur ahamiyat kasb etdi. Kanopishtdagi uchrashuvda ( 1914 yil iyun) Vilgelm II kelgusidagi diplomatic dasturlar borasida Frans – Ferdenant bilan kelishib olgan. Ruminiya bilan ittifoqchilikni mustahkamlash; Ruminiya bilan Bolgariyani kelishtirish ; Bolgar – turk yaqinlashuvini ma’qulash va boshqalar.
Xalqaro kurashning keskinlashuvida asosiy kuch Germaniya va Angliya bo’lib qoldi. Ular imperialistic kurashning !sosmq```n!kt[rhga aIaj!lji
") 19!3 va 194 €q`ln`ne!€firéfchi!(\krmIe`!2cfglÉz* texd­atiyasi kuchaygan davr bo’ldi. Ikkala` blok o’rtasidagi keskinlikåGuidﾤÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿÿåIndexﾤÿerVolumeåNDEXE~1 ‹'KPOPO)KPO· Lurushni boshlashni hal qilishga kirishishi barcha im`eriyalargq ma’lum edi. Urushga tayyorgarlak va agressivlikda Germaniyaning holati aniq edi. Ularni urushni bosèlanishi( haqida qarori boshqa boshqa imperiya diplomatlari tomonidan turlicha !tahlil qilingan. Serbiyada ham boshqa slavyan viloyatlarida bo’lgani singari Avstra - Vengriyani bir qator tashkilotlarga( bo’lib, ular bu hukumatga qarshi va birlashish uchun kurashayotgan janubiy slavyanlarga qarshi kurash olib brogan. Ularning siyosiy yetakchilari bir xil bo’lmagan. Serb armiyasi ofitserlari( orasidagilar ham ,, qora qo’l’’ga qarshilik qilgan/ Bu esa shu kabi yashirin tash{ilotlar janubiy slavyanlarni" birlashtirish va va Avstriya - vengriya zulmidan qutulishga harakat qilishgan. ,, Qora qo’l’’ tashkiloti ,, buyuk Suriya’’ ni tuzish tarafdori edi. Tashkilotning boshlig’I palkovnik Dragutin Dmitrievich bo’lib, taxallusi Apis edi. Asosan serb kontrazvetkasining boshlig’I hisoblangan. Ko’p sonly milliy tashkilotlar demokratik ahamiyat kasb etgan. Ularning qatorida ,, Mlada Bosna’’ ham bor edi. Avstriyaning keksa imperatori Frans – Josif o’zining oxirgi yillarini o’tamoqda edi. Imperiyaning siyosiy hayotida uning qarindoshi taxt vorisi Frans – ferdenantning ta’siri kuchatyib bordi. Gabsburglar monarxiyasini kuchaytirish haqida keng qamrovli reja barchaga ma’lum edi.
Janubiy slavyanlar ozodlik harakati davomida ersgersoglarni o’ldirish rejasi tuzilgan. 1914 yil mart oyida Bosniyada qo’shinni ko’zdan kechirish uchun kelishi ma’lum edi. Serb kontrazvetkasi bu manevr to’g’risida to’g’ri serbiyaga qarshi urush urush degan xulosaga keldi. ,,Mlada Bosna’’ ersgersogni o’lim jazosiga hukm qilgan Uni slavyanlar dushmani deb bilgan. Suiqasdga tayyorgarlik boshlandi. Bevosita bo’lmasdan terroristic aktning ijrochilari ,, Mlada Bosna’’ ning a’zolari edi. Ular Cavrilo Prinsip va Nedelko Gabrinovich bo’lganlar. Milliy ishning rivoji uchun bunday ishni bajarishga tayyorlanishgan. O’lim quroli esa,, Qora qo’l’’ hisoblangan ular Bosniya ozodlik harakati bilan yaqin aloqada bo’lgan. Serb hukumati fitna haqida gap- so’zlarni rad etadi. Chunki bunga ular erta deb hisoblashgan. Ya’ni rus armiyasini qayta tashkil etish tugallanmasligidan xavfsiragan. Fitna sodir bo’lib urush boshlanganda qiyin ahvolga tushishlarini taxmin qilishgan. Serb hukumati qotillikga yashirin bo’lsada xalaqit berishni lozim topgan. Ammo serb hukumati ,, qora qo’l’’ bilan yaqin aloqada bo’lib, serb hukumatining talablarini bajarmagan. Hatto serb hukumati Venadagi elchisi orqali Avstriya – Vengriya vaziri Bilinskiyni ogohlantirib Bosniyani boshqarish qiyinligi, ersgersog bu yerda kelmasligi lozimligi, bu xavfliligini aytgan. Ammo ogohlantirish e’tiborsiz qoldirilgan. Bu yerda u Avstra – Vengriya armiyasini monevrdan o’tkazish uchun kelgan edi.
Ersgersog o’limidan so’ng Venada vaziyat o’zgardi. Bosh shtab boshlig’I Konrad fon Getsendorg Serbiyaga qarshi urush boshlashni talab qildi. Tashqi ishlar vaziri aristokrad graf Bertxold uning talabini qo’lladi. Vengriya bosh vaziri graf Tissa bunga qarshi chiqdi. Uning ta’siri ham kuchli edi. Uning fikri e’tiborga olinmas edi. Gabsburglar manarxiyasidagi ichki vaziyat mana shunday edi. Ittifoqchilarning ko’rsatmasi muhim edi. Hatto Konrad fon Getsendorf ta’kidlaganidek, Germaniyaning yordamisiz urushdan qochish ham lozim edi. Urushni boshlash to’g’risidaagi vaziyat amalda Berlinda hal etildi. Germaniya imperatori Vilgelmga aynan Avstra- Vengriyaning Bolqondagi siyosati xususida o’z qarashlarini elchisi orqali yetkazdi. ( Frans Jozef maktubi) Sarayevo ishida Serbiyani ayblash asossizligini ham Jozef ko’rsatib berdi. Serb hukumatining jan ubiy slavynlarni birlashtirishga urinishi Gabsburglarga qarshi qaratilmaganligi bunga shubha qilmaslikni ham Uend hukumati aytib o’tgan.
1914 yil 5 iyulda Vilgelm II Podstam saroyida Avstriya elchisi Segenni qabul qildi. Urushni boshlashga qarshi emasligini imperator ta’kidlab o’tgan. Segen va Xayos shuningdek Betman va Simmerman bilan ham uchrashishgan. Avstriya Serbiya bilan urush boshlasa Germaniya ham qanday holatda ularning ittifoqchisi bolib qolishini aytishgan. Avstriyaning Serbiyaga qarshi rejasi ma’qullangach, Vilgelm II Potsdamda harbiy va dengiz qo’mondonlarini chaqirgan. Ularning ko’pchiligini ogohlantirib o’tgan. Barcha qo’mondonlar urushga tayyor ekanliklarini aytib, javob berishgan. German bosh shtabining kvartirmeysteri general o’z ma’ruzasida mobilizatsiya rejasi 1914 yil 31 mart kuni yakunlangan. Armiya har qanday holda tayyor bo’lishi kerak. Podstamdagi suhbatdan so’ng diplomatic o’yin boshlanadi. Go’yoki xalqaro arenada hech nima sodir bo’lishi mumkin emasligiga ishora qilib, german siyosatchi rahbarlari dam olishga ketganligini bildirishgan. Matbuotda avstro - serb keskinligi ,, yumshaganligi’’ ma’lum qilindi. 1914 yil 7 iyul kuni Berlindan bunaqa javob kelgach,
ministrlar sovetining yig’ilishi chaqirildi. Ammo Vena ishga tezda kirishmadi. Urushni tezda boshlashga shoshilmadi. Ikkala hukumat ya’ni Germaniya va Avstra - vengriya o’rtasida yakuniy kelishuv imzolanishi kerak edi. Agarda urushda mag’lubiyat bo’lsa, Gabsburglar monarxiyasi yemirilishi muqarrar edi. Berlin bundan norozi bo’la boshladi.
1915 yil oxiri va 1916 yil dekabr oylarida Britaniya tashqi ishlar vazirligiga ser Eduard Grey har qanday holda diplomatic yutuqga erishish uchun harakat qilgan va ko’p tomonlama muzokaralar olib brogan. Urush agressiyasida Angliyaning qarashlarini bir tomonga yo’naltirish qiyin edi. Serbiyaga ultimatum berishga qadar Grey Saranovni takliflarini rad etdi. 1914 yil 26 iyul kuni ultimatum berilgach vaziyat o’zgardi. Avsriyaning Serbiya uchun provakatsiya hujjatlarini tayyorlayotganligi Londonga ma’lum edi. Ersgersog o’ldirilgandan keyin birinchi kuniyoq rus diplomatic mashinasi o’z ishini davom ettirdi. Peterburgda birinchi trevoga signali Londondan Benkendorgdan keldi. So’ngra italiya elchiligi ham Avstriya elchiligining tayziqi kuchli ekanligini ma’lum qilgan. Sazonov o’z ma’lumotlarini doimiy yetkaziv turgan. 1914 yil 20 iyul kuni Rassiyaga Fransiya prizidenti Puankarre va ministrlar soveti vakili Vivian tashrif buyurdi. Ular to’satdan Germaniya bilan urush kelib chiqsa o’z ittifoqchiligini ta’kidlab o’tgan. Chor rassiyasi bu safar urush oldida cho’chimasliligini ta’kidlab o’tgan. Shu bilan birgalikda ultimatum berishga qaror qilgan edi. Vena hukumati siyosatchilarining ta’kidlashicha Puankarrening shaxsiy tashabbusi bo’lmasa ham Rassiya podshosi va uning vazirlari Vena talablarini ko’rib chiqishi lozim edi. Puankarrening Peterburgdan qaytishini Vena hukumati Belgraddagi elchisi orqali 23iyul kuni Serbiya hukumatiga ultimatum berib javobi uchun 48 soat vaqt bergan. Ultimatumda Serb hukumati tezda Avstriyaga qarshi harakatni to’xtatish va hatto terroristic aktni jazolash va boshqa talablar mavjud edi.
Germaniyaning strategic rejasi Fransiyani yashin tezligida yo’q qilish, !bsew `ApLi{Apili % êalc( qidK;h"fSe
kn $iåc`hsl)di~l( &oylAla~i2$a¨cunda1)62 kuobmî ortiq kun kdrak deb hisoblagan) Shunki ushbu muddat ichidá ruc armiyasi ittifoqchisiga yordam berolmaydi deb hisoblagan. Fransiya yengilgach,$ barcha kuchlaòni Rassiyaga tashlash va uni ham yo’q qilish rejalashtirgan. Rus harbiy tayyorgarligining har bir kuni germanlar uchun favqulotda xavfli deb qaraganlar. Rus mobilizatsiya tad`irlariga imkon qadar yo’l bermaslik nemislar uchun muhim hiSoblangan. Angliyaning pozitsiyasi ham aniq ko’rinmasdi. Uning fikricha Angliya va Italiya, Avstriya † serb ziddiyatida vositachi rolini bajarishga uringan. Bularning barchasi foydasiz edi. 28 yyul kuni Avstra – vengriya armiyasining katta qismini mobilizatsiya qilishni boshladi. Rus hukuMati yana muzokara qilishga urinib podsho vilgelmga murojaat qildi. Germaniya déplomatiyasi ruslarning murojaatini rus armiyasi mobilizatsiyasini sekinlashtirish uchun qabul qildi. 28 – iyul kuni kechasi Nikolay II ga Vilgelmning javob telegrammasi yuborildi. Ruslarning taklifi inobatga olinishi Vena bilan muhokama qilinishini bildirishgan. Kelgusi ya’ni 29 iyul kuni german elchisi Purtales Sazanovga rus armiyasi jangavorligini to’xtatishni so’rab qattiq ohangda talab qilgan. Ammo tezda Peterburg Avstriya qo’shinlari Belgradni bombardimon qilinganligi haqidagi ma’lumotni oldi. 29 –iyul kuni Nikolay II bosh shtab boshlig’I Yamkovich bilan suhbatlashgach, umumiy mobilizatsiya haqida farmoyishlar butun imperiyaga ma’lum qilindi.
Vilgelm rus podshosiga telegramma yuborib, Rassiya va Avstriya o’rtasida kelishuvni tashkil qilishga va’da berdi. Nikolay bu bilan tanishib chiqib harbiy vazir Suxomlimovga umumiy mobilizatsiyani bekor qilishni topshiriq bergan. Aslida rus podshosi mobilizatsiyani qisman to’xtatishni mo’ljallagan. Saranov, Yunishkevich va Suxomlinovlar esa, Vilgelm rus podshosi Nikolayga ta’sir o’tkaza olayotganligidan xavotirga tusha boshladilar. Ular uchchalasi podshoh bilan uchrashishga qaror qilishadi. Ammo Nikolay muzokarani tugatishini bildiradi. Nikolay oxir – oqibat vazirning so’zlarini eshitadi. Ammo u jim bo’lib 3 soatdan keyin o’z so’zini bildirishini ma’lum qiladi. Saranov urushdan qochib bo’lmasligini podshohga tushuntirishga urinadi. Oxir oqibat Nikolay ularga rozilik bildiradi. Umumiy mobilizatsiya e’lon qilinadi. 31 iyul kuni bu rasman tasdiqlanadi. German elchisi esa Saranovga ma’lum qilib, Agarda Rassiya 1- avgust kuni 12⁰⁰da demobilizatsiyani e’lon qilmasa Germaniya ham mobilizatsiyaga kirishini aytdi. Saranov ,, bu urush deganimi?’’ deb aytdi. Purtales esa ,, yo’q’’ deb javob qaytardi. Rassiya mobilizatsiyani to’xtatmadi. 1-avgust kuni Germaniya ham umumobilizatsiyani e’lon qildi. Saranov yana bir necha bor nemis elchisining savollarini rad qildi. Shu tariqa rus – german urushi boshlanadi.
Germaniya bosh shtabi rus mobilizatsiyasini ushlab qolishini talab qilgan. Britaniya siyosiy rahbarlari Askvit, tashqi ishlar vaziri Grey amaldorlarning qarashlari ma’lum edi. Germaniya asosiy raqobatchi bo’lib, uni yo’q qilish belgilangan. Ammo ular ehtiyotkorlik bilan yondashish lozimligini ma’qul topishgan. Angliya imperializmi va ittifoqchilarining qiziqishlari, aholining siyosiy kayfiyati o’rganib chiqilgan. Angliya hech qachon Germaniya tomonidan Fransiya va Rassiya bosib olinishiga yo’l qo’ya olmasdi. Agarda german imperializmi kuchayib ketsa Angliyaning buyuk derjava tizimi parchalanib ketishi muqarrar edi. Britan imperializmi qulat vaziyatni kutardi. Faqatgina 1914 yil 27iyul kuni ya’ni birinchi siyosiy inqiroz boshlangandan so’ng xalqaro vaziyatni muhokama qila boshladilar. Ggey o’z dokladlarini eshittirdi. Grey esa agarda hukumat daxlsizlikni tanlasa, u iste’foga chiqishi haqida ogohlantirdi. Lord Morley 1 – bo’lib Angliyaning urushga kirishiga qarshi chiqadi. Vazirlar Askvit, Xolden va Cherchill Grey tarafdori edi. Lyod Jorj va boshqa vazirlar tezlovchi pozitsiyani tanlaydi. 1- avgust kuni Puankarre ham Fransiyada mobilizatsiyaga farmoyish berdi. 1 – avgust kuni Germaniyada urush matni tuziladi. Birinchi jahon urushi mana shu tariqa boshlanadi.