Reja Dinamika qatorlari to,grisida tushincha va ularni tuzishni asosiy qoidalari

Hosilaviy dinamika qatorlari

• Hosilaviy dinamika qatorlari davriy va momentli dinamika qatorlari asosida yuzaga keladi. Boshqacha aytganda,ular dinamika qatorlari ko’rsatkichlari asosida aniqlanadi,tuziladi.
• Demak, Hosilaviy dinamika qatorlari deyilganda mutlaq ko’rsatkichlar asosida aniqlangan nisbiy va o’rtacha miqdorlar negizida tuzilgan dinamika qatorlari tushuniladi. Masalan,chorva mollari zichligi,

1 xodim hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot

Davriy dinamika qatorlari asosida ijtimoiy hodisalarning dinamikasini statistik tahlil qilishda quyidagi ko’rsatkichlardan foydalaniladi:

• Mutlaq qo’shimcha o’sish yoki kamayish
• O’sish yoki kamayish surati
• Qo’shimcha o’sish yoki kamayish surati
• 1 foiz qo’shimcha o’sishning mutlaq ahamiyati

3.Dinamika qatorlarini qayta ishlash va tahlil qilish usullari

• Dinamika qatorlarini qayta ishlash usullari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
• 1.Qatorlarni yagona asosga keltirish va ulash (tutashtirish) usuli
• 2. Davrlarni kattalashtirish (davrlar oralig’ini kengaytiish) usuli
• 3.Sirg’anchik o’rtacha tekislash usuli
• 4.Qatorlarni analitik tekislash usuli.

Dinamik qatorlarni taqqoslama holatga keltirish uchun ularni yagona asosga keltirish kerak.Buning uchun yagona bazaga ega bo’lgan hodisalarning boshlang’ich mutlaq ko’rsatkichlarini nisbiy ko’rsatkichlar bilan almashtirish zarur.

• Dinamik qatorlarni taqqoslama holatga keltirish uchun ularni yagona asosga keltirish kerak.Buning uchun yagona bazaga ega bo’lgan hodisalarning boshlang’ich mutlaq ko’rsatkichlarini nisbiy ko’rsatkichlar bilan almashtirish zarur.
• Boshlang’ich davr darajasi baza qilib qabul qilinsa, qatordagi har bir keyingi davr darajasi boshlang’ich davr darajasiga bo’linib,foizda ifodalanadi va shu tariqa dinamika qatorlari bir xil asosga keltiriladi.
• Dinamik qatorlarni ulash usuli orqali ham taqqoslama holatga keltiriladi. To’plangan malumotlari asosida yagona asosga keltirish va ulash usullari yordamida yechimini ko’rib chiqladi.