Режа: Арабларнинг ўлкамизга бостириб криб келиши ва унинг меъморчилик тарраққиётига таъсири

Тахминан XII асрга келиб Бухорода қасрлар йўқолиб, уларнинг ўрнини бошқа бинолар эгалланган.
Айнан шулар орқали шаҳарнинг умумий қиёфаси ҳам ўзгариб кетди. Сомонийлар сулоласининг Регистондаги сарой ва девонхоналари сулоланинг Бухоро тахтидан қулагандан сўнг ташландиқ ҳолга келиб қолади.
Бунга сабаб қилиб Элакхонлар сулоласига мансуб бўлган ҳукмдорлар ўз ҳаёт тарзига кўра Сомонийларнинг барча қулайликларга эга бўлган саройларида яшашга мослаша олмаганликларини кўрсатиш мумкин.
Шу сабабли Сомонийлар қурдирган бинолар вайрона ҳолига келиб қолди.
Лекин Элакхонлар сулоласига мансуб амалдорлар маҳаллий усталар кучидан фойдаланган ҳолда янги қурилиш ишларини олиб боришган ва ўзларига маслаштириб сарой қурдирган.
XI аср охирида Малик–Шамс ал–Мулк Бухоро шаҳридан жануброқда қўрғон қурдиради.
Кейинчалик Малик–Шамс ал–Мулкнинг ворислари Шамсобод яқинида яна бир қанча иншоотлар қурдирган.
XIII аср бошларида Бухоро ҳокими Арслонхон шаҳарсозлик масаласига эътибор бера бошлайди.
Шунингдек, савдо-сотиқ ва ҳунармандчиликнинг ривожланиши учун ҳам қулай шароит яратган.
Арслонхон шаҳардаги саройни буздириб Сагадабод дарвозасининг ёнида 2 та ажойиб хаммом, Бухоро шаҳрида эса 2 та масжид ҳамда Шамсабод саройи ёнида 1 та масжид қурдирган.
Шаҳардаги Жомеъ масжиди 1121 йилда қуриб битказилган.
1127-1129 йилда дуёнинг ҳеч бир ерида тенг бўлмаган масжид минораси Минораи Калон қуриб битказилади.
XIII аср бошларида Хоразм, Мовароуннаҳр ва Фарғонада ҳам шаҳар ва қишлоқларнинг қурилиш лойиҳаларида умумий бир хилликни кўрамиз. Янги шаҳарсозлик лойиҳалари ишлаб чиқилмади.
Янги шаҳарлар эскиларининг ёнида бунёд этилди.
Ер мулкларининг майда кичик бўлакларга бўлиниб кетиши ва уларга бўлган нархларнинг ошиб кетиши янги меъморий иншоотлар лойиҳаларининг ишлаб чиқилишига тўсқинлик қилди.
Шундай бўлса ҳам ҳар бир шаҳар лойиҳавий элементлари ва ҳажми майдон жиҳатидан ўз муоммасини турли йўллар билан ҳал қилганнини кўрамиз.