Reja: Alkaloid tushunchasini tahlili

IV V
V odam organizmida charchoq his qilinishini keltiradi va rangli gallyutsinatsiya chaqiradi.

Buyrak usti qatlamidagi (kora nadpochechnikov) gormonlar adrenalin (VI), dofamin (VII) va noradrenalin (VIII)lar ham efedrin guruhiga kirishadi:

VI: R= CH₃ VII

VIII: R = H

Ular fiziologik ta’siri bilan bog’lik bo’lgan nomi- simpatomimetiklar. Masalan, odam qo’rqganda VI va VIII qonda ko’payadi. Natijada qon bosimi oshadi va qondagi qand miqdori ham ko’payadi.

Pirrolidin va pirrolizidin guruhi.


pirrolidin pirrolizidin tropan
Staxidrin (IX) alkaloidi kabi ikki zaryadli (betainlar, bipolyar tuzilmalar) moddalar o’simliklarda keng tarqalgan:

IX

IX - prolin aminokislotasining N- dimetil hosilasi.

Erythroxylon coca o’simligidan gigrin (X) va kuskgigrin (XI) ajratib olingan. X ni 1862 yil Vyoler topgan. Liberman tuzilishini o’rgangan. Isbotlash yo’li quyidagicha:

Ratsemik sintez:

Bufer (_) eritmasida kondensatlash va dekarboksillash reaksiyalari barobar ketadi.

Nikotin (XII), 1828 yilda Posselt va Reyman tamaki bargidan (Nicotiana tabacum) ajratib olishgan. Tuzilishi 1893 yili Pinner tomonidan aniqlangan.

Nikotin kislotasi

(β-piridin karbon kislotasi)

Nikotinni sintezi Pikte tomonidan 1904 yilda amalga oshirilgan(keyingi varaqni qarang). Slizevokislqy β-aminopiridin – sliz(shilimshiq) kislotasining β-aminopiridin bilan hosil qilgan tuzidan kondensatlanish va dekarboksillash reaksiyalari natijasida sintezlanadi.


Farmakologiya: Nikotin fiziologik ta’sir bo’yicha – ganglioblokator. Nerv sistemasining N-xolinoretseptorlariga ta’sir etadi. Nerv sistemani faoliyatini kichik dozada kuchaytiradi, katta mikdorda esa salbiy ta’sir etadi (susaytiradi). Zaharli dozasi LD₅₀ (qon tomiriga, oq sichqon) 0,3 mg\kg. Chekishning salbiy ta’siri asosan nikotin bilan emas, balki poliaromatik uglevodorodlar bilan boglik. Nikotin kislotasi tomirlarni kengaytirish xossaga ega. Nikotindan olinadi.