Режа: (4) Аҳоли даромадларининг табақаланишини статистик ўрганиш

Табақаланишнинг даражасини аниқлашда жаҳон амалиётида кўпрок Лоренц эгри чизиғидан фойдаланилади (С.Лоренц – америкалик статистик иқтисодчи (1876-1959 йй.).

Табақаланишнинг даражасини аниқлашда жаҳон амалиётида кўпрок Лоренц эгри чизиғидан фойдаланилади (С.Лоренц – америкалик статистик иқтисодчи (1876-1959 йй.).

Даромадлар
салмоғи, %
0 20 40 60 80 100
100
80
40
60
20
Аҳоли
салмоғи, %
E
F
Ҳақиқий тақсимланиш
Лоренц эгри чизиғи
тенг тақсимланиш чизиғи
Реал ҳаётда мутлақ тенглик ва мутлақ тенгсизлик ҳолатлари мавжуд эмас. Балки аҳолининг маълум гуруҳлари ўртасида даромадларнинг тақсимланиши нотекис равишда боради. Бундай тақсимланишни Лоренц эгри чизиғи деб номланувчи 0F эгри чизиғи орқали кузатиш мумкин.
Мутлақ тенгликни ифодаловчи чизиқ ва Лоренц эгри чизиғи ўртасидаги тафовут даромадлар тенгсизлиги даражасини акс эттиради. Бу фарқ қанчалик катта бўлса, яъни Лоренц эгри чизиғи 0Е чизиғидан қанчалик узоқда жойлашса, даромадлар тенгсизлиги даражаси ҳам шунчалик катта бўлади. Агар даромадларнинг ҳақиқий тақсимланиши мутлақ тенг бўлса, бунда Лоренц эгри чизиғи ва биссектриса ўқи бир-бирига мос келиб, фарқ йўқолади.
Жини коэффициенти (KG). Ялпи даромаднинг аҳоли гуруҳлари ўртасида табақаланишини тавсифлаш учун аҳоли даромадлари тенгсизлиги индекси – Жини коэффициентидан фойдаланилади. У аҳолининг турли гуруҳлари даромадлари даражасидаги тафовутни акс эттиради. Бу кўрсаткич 0дан 1гача чегарада ўзгаради. Унинг қиймати 0дан қанчалик узоқлашиб 1га яқинлашса катта даражада даромадлар аҳолининг алоҳида гуруҳлари қўлида тўпланишидан далолат беради. Жамиятда даромадларнинг текисланишида бу коэффициент 0га қараб интилади. Республикамизда KG 2000 йилдаги 0,39дан 2017 йилда 0,26гача пасайди. Табақаланиш сезиларни даражада камайган. KG куйидаги формула ёрдамида аниқланади