Режа: (4) Аҳоли даромадларининг табақаланишини статистик ўрганиш

б) Ўқиш даврининг ўртача узунлиги индекси:

в) Ўқишнинг кутилаётган узунлиги индекси:

г) Таълим индекси:

д) Даромад индекси:

е) ИСРИ:

№	Кўрсаткичлар	Қиймати
1	Кутилаётган умр кечириш узунлиги (йил)	71,4
2	Ўқиш даврининг ўртача узунлиги	11,5
3	Ўқишнинг кутилаётган узунлиги	12,0
4	ЯИМ, АҚШ долларида	6470

3(5)-жадвал
БМТ ривожланиш дастурининг “Инсон тараққиёти тўғрисида маъруза”сида 189та мамлакат бўйича инсон салоҳиятини ривожлантириш индекси (ИСРИ)нинг қийматлари ва унинг тенденциялари тўғрисида маълумотлар келтирилиб, айрим мамлакатларнинг ИСРИга кўра, рейтинги қуйидагича бўлган:
4(6) - жадвал
ИСРИ бўйича айрим мамлакатлар рейтинги ўзгаришининг тенденциялари

Мамлакатлар	Йиллар						2017 йил 2005 йилга нисбатан, %
	2005	2007	2010	2011	2015	2017
Норвегия	0,948	0,952	0,952	0,953	0,949	0,953	100,5
АҚШ	0,923	0,929	0,934	0,936	0,920	0,924	100,1
Россия	0,753	0,770	0,782	0,784	0,804	0,816	108,4
Қозоғистон	0,721	0,734	0,744	0,750	0,794	0,800	111,0
Бразилия	0,699	0,710	0,726	0,728	0,754	0,759	108,6
Хитой	0,637	0,662	0,689	0,695	0,738	0,752	118,1
Ўзбекистон	0,617	0,630	0,644	0,649	0,701	0,710	115,1

Жадвалда қайд қилинган маълумотлар ИСРИ бўйича ўсиш суръати Хитой ва Ўзбекистонда юқори бўлганлигини кўрсатмоқда. Ўзбекистонга доир ҳисоб-китоблар шундан далолат берадики, ИСРИ миқдорига таълим кўрсаткичи ва умрнинг кутилаётган давомийлигининг таъсири нисбатан кўпроқ. Бироқ аҳоли жон бошига ЯИМ кўрсаткичи унчалик юқори эмас (189 мамлакат орасида 89 ўрин). Келажакда айнан ушбу кўрсаткичнинг ўсиши Ўзбекистонда инсон ривожланиши даражасини оширишда муҳим имконият сифатида хизмат қилади.
Кейинги йиллардаги маълумотлар асосида Ўзбекистон Республикаси бўйича ИСРИнинг прогноз кўрсаткичларни аниқлаш мақсадга мувофиқ. 2005-2017 йилларда республикамизда ИСРИнинг ўртача йиллик ўсиш суръатини ўртача геометрик формула ёрдамида аниқлаймиз:
бу ерда К0 ва Кm – мос равишда 2005 ва 2017 йиллардаги ИСРИнинг коэффициентлари; m – йиллар (қатор ҳадлари) сони.

Шунга кўра Ўзбекистонда ИСРИнинг миқдорий кўрсаткичлари қуйидагича бўлиши мумкин:

Шунга кўра Ўзбекистонда ИСРИнинг миқдорий кўрсаткичлари қуйидагича бўлиши мумкин:

• 2018 йилда ИСРИ = 0,710 * 1,0118 = 0,718
• 2019 йилда ИСРИ = 0,718 * 1,0118= 0,723
• 2020 йилда ИСРИ = 0,723 * 1,0118 = 0,735
• 2021 йилда ИСРИ = 0,735 * 1,0118 = 0,744
• 2022 йилда ИСРИ = 0,744 * 1,0118 = 0,753
• 2023 йилда ИСРИ = 0,753 * 1,0118 = 0,762
• 2024 йилда ИСРИ = 0,762 * 1,0118 = 0,771
• 2025 йилда ИСРИ = 0,771 * 1,0118 = 0,780

Шундай қилиб, ҳисобларимиз 2025 йилда мамлакатимизда ИСРИ 0,780 тенг бўлишлигини ва 2017 йилга нисбатан 9,9 фоизга кўтарилишини кўрсатмоқда.

Бугунги кунда мамлакатимизда аҳоли даромадларини юмшатишга каратилган бир қатор ижобий ишлар амалга ошириб келинмоқда.

Натижада Жини коэффициенти 1990-2017 йилларда 0,4дан 0,26га пасайди, бу эса иқтисодий жиҳатдан тараққий топган давлатлардаги ўртача кўрсаткичга мос келади.

Мамлакатда камбағаллик даражасини ва динамикасини таҳлил қилишда бир қатор кўрсаткичлар аниқланади:

Мамлакатда камбағаллик даражасини ва динамикасини таҳлил қилишда бир қатор кўрсаткичлар аниқланади:

Камбағаллик коэффициенти – ўртача жон бошига тўғри келадиган пул даромадлари яшаш минимумидан кам бўлган аҳоли салмоғига тенгдир.

Аҳоли пул даромадларининг тақчиллиги – яшаш минимумининг миқдоригача етмайдиган аҳоли даромадларининг йиғиндисига тенг, яъни

- Камбағалликнинг чуқурлашуви индекси

- Камбағалликнинг кескинлашуви индекси

бу ерда А – тадқиқот (текшириш) ўтказилган аҳолининг умумий сони; (Сmini – di) : Cmini – яшаш минимумидан паст даромадга эга бўлган i-рақамли уй хўжалигининг бир аъзоси ҳисобига тўғри келадиган даромадлар тақчилигининг нисбий даражаси; n – яшаш минимумидан кам даромадга эга бўлган уй хўжаликлари сони; mi – i-рақамли уй хўжалигидаги оила аъзолари сони; Cmini – i-рақамли оила учун ёш структурасини ҳисобга олиб ҳисобланган яшаш минимумининг ўртача жон бошига миқдори; di – даромади яшаш минимумидан паст бўлган i-рақамли уй хўжалигининг ўртача жон бошига даромади.

Президентимиз Мирзиеёв Ш.М. 2020 йил 24 январь куни Олий Мажлисга Мурожаатномасида “Ҳар қандай мамлакатда бўлгани каби бизда ҳам кам таъминланган аҳоли қатламлари мавжуд. Турли ҳисоб-китобларга кўра, улар тахминан 12-15%ни ташкил этади. Бу ўринда гап кичик рақамлар ҳақида эмас, балки аҳолимизнинг 4-5 миллионлик вакиллари ҳақида бормоқда. Бу борада халқаро меъёрлар асосида чуқур ўрганишлар ўтказилиб, камбағаллик тушунчаси, уни аниқлаш мезонлари ва баҳолаш усулларини қамраб олган янги методологияни яратиш лозим.” – деб таъкидлаб ўтдилар.

Эътиборларингиз учун раҳмат!