Reja: 2 soat Karbyuratorli dvigatel ta’minlash tizimining vazifasi, sxemasi, umumiy tuzilishi, ishlashi

4.Ishlatilgan gazlarni zararligi va uni kamaytirish tadbirlari. Havoni zaxarlanishini asosiy sabablaridan biri bu yonilg’ini bir tekis va to’la yonmasligidir. Yonilg’ini faqat 15 foizigina avtomobilni harakatga keltirishga sarflansa, 85 foizi esa «havoga uchib ketadi». Avtomobil dvigatelining yonish kamerasi zaxarli moddalarni sintez qiluvchi va atmosferaga tarqatuvchi o’zgacha kimyoviy reaktordir. Hatto aybsiz azot ham atmosferadan yonish kamerasiga kirib zaxarli azot oksidiga aylanadi.
Ichki yonuv dvigatellarining ishlatilgan gazlarida 170 dan ziyod zaxarli komponentlar mavjud. Karbyuratorli dvigatellarda uglerod oksidi va azot oksidlari, dizel dvigatellarida esa azot oksidi va ko’rum (saja) miqdori ishlatilgan gazlarni toksikligini belgilaydi. Bitta avtomobil yiliga 800 kg uglerod oksidi, 40 kg azot oksidlari va 200 kg turli uglevodorodlar chiqaradi. Azot oksidi inson organizmini zaxarlaydi. Ayniqsa chorrahalardagi svetoforlar atrofida to’planadigan uglevodorod kantserogenlar o’ta xavflidir.
Etil benzinidan foydalanilganda dvigatel qo’rgoshin birikmalarini chiqaradi. Bu chiqindi tashqi muhitda va inson organizmida yig’ilish qobiliyatiga ega.
Atmosferani zaxarlanishini kamaytirishda avtomobillarni kundalik texnik nazorat qilish katta ahamiyatga egadir. Texnik soz, yaxshi rostlangan dvigatellarning ishlatilgan gazlarida uglerod oksidi me‘yoriy miqdoridan oshmaydi. Bu yerda ayniqsa dvigatellarni ta‘minlash tizimi elementlarini texnikaviy sozligi muhim ahamiyat kasb etadi. Avtomobillarni texnik holatini bashorat qilishda zamonaviy tekshirish asbob-uskunalari bilan jixozlangan diagnostika stantsiyalarini muntazam ishlashini ta‘minlash lozim.
Ishlatilgan gazlar tarkibidagi zaxarli moddalarni me‘yori va aniqlash uslublari borasida davlat va tarmoq standartlari joriy etilgan. Atrof muhitni muxofaza qilish qonuni amalda.
Ishlatilgan gazlardagi zaxarli moddalarni kamaytirish borasida davlat miqyosida quyidagi tadbirlar amalga oshirilmoqda:
- tejamli avtomobillarni yaratish. Bu yerda jahon andozalariga javob beruvchi «TIKO», «DAMAS» va elektron yonilg’i purkash tizimli «Neksiya» avtomobillarini, misol qilish mumkin;
- avtomobillarni dizel dvigatellariga o’tkazish. TAYI olimlarini GAZ-53A va ZIL-130 rusumli karbyurator dvigatelli avtomobillarni dizel dvigatellariga o’tkazishi taxsinga sazovordir;
-ichki yonuv dvigatellarini takomillashtirish.