Referati Mavzu: Yordamchi so`zlar haqida ma’lumot Reja: Kirish

_{Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy universiteti jurnalistika fakulteti o`zbek filologiya yo`nalishi
2-kurs 217-guruh talabasi Mehriddinova Marjonaning
Hozirgi o`zbek tili fanidan yozgan
Referati}

Mavzu: Yordamchi so`zlar haqida ma’lumot

Reja:
Kirish.

1. 
   ,,Ma’noviy nomustaqillik’’ yoki yordamchi so`zlarning ,,oraliq uchinchi’’ tabiatga egaligi.
   
2. 
   Ko`makchilar haqida.
   
3. 
   Bog`lovchilar. Yakka bog`lovchilar va takrorlanuvchi bog`lovchilar.
   
4. 
   Yuklama turlari.
   

Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.

,,Ma’noviy nomustaqillik’’ yoki yordamchi so`zlarning ,,oraliq uchinchi’’ tabiatga egaligi.

Mustaqil so`zlar orasidagi grammatik munosabatlarni ta’minlab, ular orasidagi modal ma’nolarni ifodalovchi lug`aviy ma’noga ega bo`lmagan so`zlar yordamchi so`zlar deyiladi. Yordamchi so`zlar garchand mustaqil ma’no ifodalamasa-da, gapda turli grammatik munosabatlarni shakllantirish uchun xizmat qiladi. Ular so`zlarni o`zaro biriktirish, so`z va gaplarni bog`lash, so`z va gaplarga qo`shimcha ma’no berish vazifalarini bajaradi. Bajaradigan vazifasiga ko`ra yordamchi so`zlar ko`makchilar, bog`lovchilar, yuklamalar kabi turlarga bo`linadi.
Leksik sath birliklari ikki katta guruhga bo`linadi. Bular mustaqil so`zlar va yordamchi so`zlar. Ular orasidagi zidlanishni ma’noviy va vazifaviy nomustaqillik tashkil etadi. Yordamchi so`zlar hech qachon mustaqil qo`llanmaydi. Mustaqil so`zlar esa mustaqil qo`llanish xususiyatiga ega. Tilshunoslikda yordamchi so`zlar leksemalar va qo`shimchalar orasida ,,oraliq uchinchi’’ tabiatiga ega bo`lib, ham leksemalar, ham grammatik morfemalar xususiyatini o`zida mujassamlashtirganligini ko`rishimiz mumkin. Ular shaklan leksema, mazmunan qo`shimchalardir (Olmani do`stimga\do`stim uchun oldim). Shu sababli ham til tizimida yordamchi so`zlarning o`rni turlicha baholanadi. Yordamchi so`zlarning mustaqil so`z yoki qo`shimchalar safida turishi hanuz munozaralarga sabab bo`lmoqda. Chunki yordamchi so`zlar guruhi ichida shunday birliklar bor-ki, ular ham ,,ma’noviy mustaqillik’’ , ham ,,ma’noviy nomustaqillik’’ xususiyatiga ega. Masalan, ,,tortib’’ mustaqil so`z sifatida ravishdosh kabi qo`llanadi. Masalan: Ukam pichanni bir tortib tushurdi (mustaqil). Toshkentdan tortib Samarqandga qadar tanish yo`llar xotiramni jonlantirdi (yordamchi so`z).
Alohida qo`llanila olish yordamchi leksemalarni mustaqil leksemalar bilan yaqinlashtirsa, turli-tuman munosabatlarni ifodalash kabi umumlashgan ma’no ularni morfemalarga, qo`shimchalarga yaqinlashtiradi hamda leksemalar va morfemalar ziddiyatida ,,oraliq uchinchi’’ vazifada keladi.