Referat jumíSÍ Tema: Golografiya principi jáne onıń qollanılıwı Tayarlaǵan

Jaqtılıqdıń qutblaniwi. Qutblanıwlar
Tábiy jaqtılıq. Bilgenimizdey, Maksvell teoriyasına muwapıq, jaqtılıq kese tolqınlardan ibarat bolıp, elektr hám magnit maydan kúsheyiwiniń vektorları E hám H óz-ara perpendikular hám tolqın tarqalıw tezligi vektorı v na perpendikular tegislikte oynaydı. Sol sebepli de jaqtılıqdıń qutblanish nızamların úyreniwde tek ǵana bir vektordı úyreniwdiń ózi jetkilikli bolıp tabıladı. Ádetde, oy-pikirler jaqtılıq vektorı dep atalıwshı elektr maydan kúshlanganligi vektorı E tuwrısında júritiledi.
Jaqtılıq kóplegen atomlar tárepinen shiǵarıladı hám kóplegen elektromagnit nurlanıwlardıń jıyındısınan ibarat boladı. Bul nurlanıwlar ǵárezsiz túrde ámelge asırılǵanı ushın jaqtılıq vektorınıń hámme jónelisler boyınsha bólistiriwi birdey boladı.
E vektorı barlıq jónelisler boyınsha teń bólistirilgen jaqtılıq tábiy jaqtılıq dep ataladı.
Qutblanǵan jaqtılıq. Jaqtılıq vektorı terbelis yamasa jónelisiniń tegis bólistiriwi qandayda bir usıl menen ózgertirilgen jaqtılıq qutblangan jaqtılıq dep ataladı.
Aytayıq, qanday da sırtqı tásir nátiyjesinde E vektor terbeliwiniń qandayda bir baǵdarı basqa jónelislerge salıstırǵanda ústinlew bolsın. Ol halda bunday jaqtılıq bólek qutblangan jaqtılıq dep ataladı. Tegis qutblangan jaqtılıq E vektorınıń terbelis hám tolqın tarqalıw baǵdarları yotuvchi tegislik qutblaniw tegisligi dep ataladı.

Mexanik tolqınlardıń qutplanıwı.

Jaqtılıq tolqınlarınıń qutblanish mexanizmin jaqsılaw elesletiw qılıw ushın mexanik tolqınlardıń qutplanıwı menen tanısayıq.

Boylama tolqınlar (dawıs tolqınları ) jaǵdayında terbelis tolqındıń tarqalıw baǵdarı menen sáykes keledi. Kese tolqınlar jaǵdayında bolsa terbelis tolqınnıń tarqalıw baǵdarına perpendikular boladı. Usınıń menen birge tolqınnıń tarqalıw baǵdarına perpendikular bolǵan jónelis sheksiz ko'p bolıp tabıladı
Qutblanǵan tolqındı payda etiw ushın tómendegishe tájiriybe ótkeraylik. Jolında sańlaqlı tosıq qoyılǵan kese tolqın SO shınjır boylap tarqalıp atırǵan bolsın. Eger tolqın háreket baǵdarına perpendikular bolǵan barlıq jónelislerde shayqalıwı múmkin bolsada, AB sańlaqǵa parallel bolǵan tolqınlarǵana tosıqtan ótedi, basqasha aytqanda, sol jónelis basqalarına salıstırǵanda ústin bolıp qaladı, yaǵnıy tolqın qutblanadi. Eger tosıq hám sonday eken, sańlaq da 90° ga búrilsa tolqın sańlaqtan óte almay sónedi. Tájiriybe nátiyjesi shınjırdaǵı tolqın kese, qutblanish bolsa kese tolqınlarǵa tán ózgeshelik ekenligin kórsetedi. Bóylama tolqınlar sańlaq qanday jaylasıwınan qattiy názer, odan óteberadi.
Qutblawshılar. Endi jaqtılıq tolqınlarınıń tábiyatın anıqlaw ushın joqarıda keltirilgenge uqsas tájiriybe ótkerip kóreylik. Jaqtılıq tolqını jaǵdayında «tirqishli tosıq» wazıypasın ne orınlawı múmkin, degen soraw tuwıladı. Bul wazıypanı birpara kristallar, mısalı, túrmelin otawı múmkin. Bunday kristallar anizotropik ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵanlıqları ushın, jaqtılıq shayqalıwınıń málim baǵdardaǵısın ótkerip, basqaların ótkermeydi. Basqasha aytqanda, olar jaqtılıqdı qutblash ózgeshelikine iye hám sol sebepli olardı qutblagichlar dep ataladı.
Jaqtılıq tolqınınıń qutblanish ózgeshelikine egaligi onıń kese tolqın ekenligin tastıyıqlaydı.