Referat jumisi Tema: Tayarladi

6.Kásip yamasa xojalıq iskerligine baylanıslı tiykarli táwekelshilik.

Búgingi kúnde barlıq tarawlarda, sonıń menen birge, pán hám texnikanıń intensiv túrde rawajlanıp baratırǵanlıǵı munasábeti menen jańa-jańa texnologiyalıq processlerdi hám ayriqsha texnikalıq, islep shıǵarıw operatsiyaların uzaytırıw, ilimiy izertlewler aparıw hám olardı turmısqa nátiyjeni ámelde qollanıw dawamında biz qálesek-qálemasek, jınayat huqıqı tárepinen qorǵalanatuǵın obiektke salıstırǵanda bir qansha jaǵdaylarda biraz ziyan jetkezip atırǵan yamasa jetkiziwi múmkin bolǵan ziyang’a sanalı túrde, táwekelshilik tiykarında jol qóyamız.

Málim bir táwekelshilik menen ámelge asırilatuǵın tájiriybe, eksperimentlersiz islep shıǵarıw sho’lkemlestirilmes eken, texnika, medicina keleshekte rawajlanbaydı. Álbette, qandayda bir eksperiment, tájiriybe ótkerilgende, táwekel etpesten bolmaydı, táwekelshilikte bolsa maqsetke erisiwge júz procent isenim bolmaydı. Sol munasábet penen de nızam shıǵarıwshı Jınayat kodeksine jańa norma retinde qılmıstı biykar etiwshi jaǵday — kásip yamasa xojalıq iskerligine baylanıslı tiykarli táwekelshilikti kirgizdi.

Socialiq paydalı maqsetke erisiw ushın kásip yamasa xojalıq iskerligine baylanıslı tıykarlı táwekelshilik etip, huqıqlar hám nızam menen qorǵalanatuǵın máplerge ziyan jetkiziw jınayat dep tabilmaydi.

Tómendegi bir qatar shártler ámeldegi bolǵandaǵana kásip yamasa xojalıq iskerligine baylanıslı tiykarli táwekelshilik nızamlı esaplanadı.
Birinshi shárti- táwekelshiliktin’ socialiq paydalı maqsetlerge jóneltirilgenligi bolıp tabıladı. Yaǵnıy táwekelshilik jeke maqsetke emes, socialiq paydalı nátiyjelerge erisiwge qaratılǵan bolıwı kerek. Jeke maqsetlerge jóneltirilgen táwekelshilik tiykarli dep esaplanbaydi. Buǵan baylanıslı jeke maqsetlerdi jeke motivlardan parıqlay alıw zárúrli.
Bilgenimizdey, motiv - ol yamasa bul qılmıs islew qálewin tuwdıratuǵın sebep. Usınıń sebebinen jeke motiv socialiq paydalı bolıwı da múmkin. Mısalı, ataqqa iye bolıw ushın shaxstı ólimnen qutqarıw.
Sonday eken, socialiq paydalı maqset - qılmıstı kásip yamasa xojalıq iskerligi menen baylanıslı táwekelshilik retinde kvalifikatsiya qılıw, oǵan tuwrı huqıqıy ataq beriw hámde jınayatlı juwapkerlik máselesin sheshiw ushın zárúrli bolıp tabıladı.
Ekinshi shárti-táwekelshilik zamanagóy ilimiy-texnika bilimleri hám tájiriybelerine sáykes keliwi kerek, sonday tájiriybelerdi itibarsız qaldırıw múmkin emes.
Táwekelshilik penen baylanıslı qılmıslardıń zamanagóy bilim hám tájiriybelerge sáykesligi haqqındaǵı nızam talapları, eń dáslep, bunday qılmıslardıń subyektiv bilimler hám subyektiv tájiriybelerge muwapıq bolıwın ańlatadı.
Úshinshi shárti- óz aldına qoyılǵan maqsetke táwekel etpey erisiwdiń ılajı bolmasa,shaxs basqalardıń huqıq hám nızam menen qorǵalanatuǵın máplerine ziyan jetkeziliwinin’ aldın alıw ushın tiyisli sharalardı kórgen bolsa, bunday táwekelshilik tiykarli dep tabıladı.
Táwekelshilik adamlardıń qaytıs bolıwı qáwipi, ekologiya jaǵdayınıń buziliwi yamasa basqa awir aqıbetlerdiń kelip shıǵıwı múmkinligin bile turıp islengen bolsa, mısalı, sapasız azıq-awqatlardi satıwǵa shıǵarıw, úlken maydan daǵı jerlerdi za’ha’rlew qáwipi, suw saqlag’ishlardin’ záhárleniwi hám taǵı basqalar júz bersa tıyanaqlı táwekelshilik esaplanbaydı.
Demek olar tómendegiler:
a) kópshilik shaxslar turmısı ushın qáwipli tárzde ámelge asırılǵan ;
b) ekologiyalıq apat yamasa ǵalabalıq jarlılıq qáwpin tuwdıratuǵın ;
c) basqasha awir aqıbetlerdi keltirip shıǵarıwshı táwekelshilik tiykarli dep tabilmaydi