Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
24
OngarovM.B.
Nizomiy nomidagi TDPU mustaqil izlanuvchisi
Таняч сўзлар: 
педагогик олий таълим муассасалари, амалиёт, таҳлил, талаблар, морфоло-
гик, анатомик, физиологик,организм.
Ключевые слова: 
педагогические вузы, практика, анализ, требования, морфологические, 
анатомические, физиологические, организм.
Key words: 
pedagogical universities, practice, analysis, requirements, morphological, 
anatomical, physiological, organism.
PEDAGOGIK OILY TA‘LIM MUASSASALARIDA O‘QUV-DALA 
AMALIYOTI O‘TKAZILISH HOLATI VA UNING TAHLILI
O‘quv-dala amaliyotining maqsadi talabalarning nazariy va laboratoriya mashg‘ulotalrida 
olgan bilimlarini mustahkamlash va ularni amaliyotda qo‘llash, hayvonlarni kuzatish, yig‘ish, 
aniqlash qayta ishlash ko‘nikmalarini hosil qilish va tabiatda sodir bo‘layotgan hodisalarni 
mustaqil ravishda kuzatish orqali ularning sababini aniq tasvirlayolishga o‘rgatishdan iborat.
Amaliyot davomida talabalar bilan birga ishchi dasturga muoviq ekskursiya o‘tkaziladi, 
ekskursiyalar davomida hayvonlarni yig‘ishning asosiy metodlarini ularni qayta ishalash, 
quritish, fiksatsiya qilish, kolleksiya tayyorlash va saqlash hayvonlarni sisiteamitik gugurhlar 
va taksonlar bo‘yicha aniqlash va rasmiylashtirishg ao‘rgatiladi.
Amaliyotga qo‘yiladigan talablar amaliyot jarayonida amalga oshiradigan masalalar 
doirasida talabalar:
– o‘lkamiz umurtqasiz hayvonlarning keng tarqalgan turlari, Qizil kitobga kirgan turlari 
tuzilishi, hayot kechirishi va tarqalishini bilishi kerak;
– hayvonlar ustida kuzatish olib borish, o‘z kuzatishlarini xulosalashda, ko‘nikmalariga 
ega bo‘lishi kerak;
-hayvonlarni yig‘ish, jonsizlantirish, fiktsatsiya qilish, kollektsiya tayyorlash malakasiga 
ega bo‘lishi kerak.
O‘quv-dalaamaliyotida boshqa biologiya fanlariga tegishli bo‘lgan tushunchalardan keng 
foydalaniladi.
Umumbiologik tushunchalar zoologiya kursida umumbiologik tushunchalar mazmunan 
juda xilma-xil bo‘lib, hayvonlarning hujayraviy tuzilishi, to‘qimalari, organlari, ko‘payishi, 
rivojlanishi, kelib chiqishi va boshqa bilimlardan iborat. 
Anatomo-morfologik tushunchalar hujayra, to‘qimalar, organlar to‘g‘risidagi bilimlardan 
iborat. Bu tushunchalar deyarli barcha mavzular mazmuniga kiradi. 
Fiziologik tushunchalar organ, organlar sistemasi, organizm funktsiyasi to‘g‘risida 
fikrlardan iborat. Ko‘payish va rivojlanish to‘g‘risidagi tushunchalar ko‘pchilik mavzularning 
asosi hisoblanadi .
Zoologiya darslarida o‘tiladigan har bir hayvon atrof muhit bilan birga o‘rganiladi. 
Hayvonlarning tuzilishi, hatti-harakati, ko‘payishi va rivojlanishi hususiyatlari o‘zaro 
chambarchas bog‘liq. Ana shu sababdan har bir mavzu hayvonlar yashaydigan muhitga tavsif 
berishdan boshlanadi.
O‘quv-dala amaliyotining o‘tkazilish holati bo‘yicha quyidagi ikkita pedagogic oily ta‘lim 
muassasasini tahlilini ko‘rib o‘tishimiz mumkin. 
Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universitetining Tabiiy fanlarfakulteti I 
va II kurs talabalari o‘quv-dala amaliyotini 1947 yildan buyon Toshkent viloyati Bo‘stonliq 
tumanining Xumson qishlog‘ida joylashgan o‘quv-dala bazasida o‘tkazib keladi. Bo‘stonliq 
tumani uzunligi janubi-g‘arbdan shimoli sharqqacha 160 km, eni esa shimoli g‘arbidan janubi 

---