Ratsional sonlar

Ratsional sonlar


Kasrlarni umumaxrajga keltiring:
Kasrlarni umummaxrajga keltirish bu ularni qiymatini o`zgartirmagan holda maxrajlarini bir hil son bilan belgilshdir. Buning uchun biz barcha kasrlar maxrajlari uchun EKUK ni topamiz.

1. 
   EKUK (4, 5)=20 Demak, birinchi kasr maxrajini 20 ga keltirish uchun uming surat maxrajini 5 ga ko`paytiramiz. Ikkinchi kasrda esa surat maxrajni 4 ga ko`paytiramiz.
   

2. 
   EKUK (6, 8)=24 yoki
   
3. 
   EKUK (6, 15, 10)=30 yoki
   

Kasr surat maxrajini soddalashtiring
Kasrlarni qisqartirish deb uning surat va maxrajini umumiy ko`paytuvchisiga bo`lish tushuniladi.

4. 
   (2 ga)
   
5. 
   (6 ga)
   
6. 
   (5 ga va 2 ga)
   

yoki umumiy xolda

7. 
   
   

Ratsional sonlarni qo`shish
Ikki yoki undan ortiq ratsional sonlarni qo`shishda quyidagi usullardan foydalanamiz.

1. 
   Agar ularning maxrajlari bir xil bo`lsa, suratlarini qo`shib suratga yozamiz va maxrajga umumiy maxrajni yozamiz..
   

Masalan:
(a)

(b)
(c)

2. 
   Agar kasrlarni qo`shishda butun qismlari bo`lsa ularni qo`shishda, birinchi ularning butun qismlar qo`shilib natija yig`indining butun qismiga yoziladi so`ngra kasr qismini qo`shamiz.
   

(a) (bu yerda )

(b)
(bu yerda , , )

3. 
   maxrajlari turli xil bo`lgan ratsional sonlarni qo`shish uchun birinchi, ularni umumiy maxrajga keltirib olamiz va (1) bandda ko`rsatilgandek qo`shishda davom etamiz.
   

(a) (bu yerda EKUK (3, 5)=15 yani umumiy maxraj 15 ga teng.)

(b) (bu yerda EKUK (6, 8)=24 yani umumiy maxraj 24 ga teng.)

(c) (bu yerda EKUK (4,6,3)=12 shuning uchun umumiy maxraj 12 ga teng)

(d)

(e)
(f)