Rangli va qora

8.4.3. TiCl
4
 ishlab chiqarish texnologiyasi 
Jarayon kimyosi 
TiO
2 
+ 2Cl
2 
= TiCl
4 
+ O
2 
= 45 kkal. 
Bu reaksiya 800-1000
0
C da sekin boradi. Amalda 700-900°C 
da uglerod ishtirokida xlorlash yaxshi natija beradi. Bunda uglerod kislorod 
bilan CO, CO
2
, qisman fosgen (COCl
2
) lar hosil qiladi, ya'ni: 
TiO
2
+ 2Cl
2
+ C = TiCl
4
+ CO
2
+ 49 kkal 
TiO
2
+ 2Cl
2
+ 2C = TiCl
4
+ 2CO + 78 kkal 
TiO
2
+ 4Cl
2
+ 2C = TiCl
4
+ 2COCl
2
+ 62 kkal 

---

196 
Bu reaksiyada 600-800°C da COCl
2
hosil bo'lishi va bosimi kam bo'lgani 
uchun asosan birinchi va ikkinchi reaksiyalar ro'y beradi. 
Xlorlash 
Ishlab chiqarishda 3 xil xlorlash usuli ishlatiladi: 
-qo'zg'almas qavatlarda briketlangan shaxtani xlorlash; 
-tuz suyultmalarda xlorlash; 
-qaynovchi qavatlarda xlorlash. 
Qo'zg'almas qavatlarda xlorlash shaxta elektr pechlarda amalga oshiriladi. 
Avval maydalanadi, aralashma hosil qilinadi, briketlanadi. Shaxtaga yuboriladigan 
uglerodning miqdori xlorlanadigan moddaga va undagi Ti ga bog'liq bo'ladi. 
Agar xlorlash jarayoni 800 - 900°C da olib borilsa, shlakdagi 80% TiO
2
miqdori uchun nazariy jihatdan 100 kg shlakka 24 kg uglerod sarf bo'ladi. Amalda 
20 - 25% gacha maydalangan shlak ishlatiladi. 1t TiCl
4
olish uchun nazariy 
hisobda 0,75 t xlor kerak bo'ladi. Amalda esa 1t ga 0,85—0,9 t xlor sarflanadi 
 
Tuz eritmalarida xlorlash 
Bu usulda KCl va NaCl eritmalar hosil qilingan vannalardan maydaiangan 
koks shaxtalarga yuboriladi. 
Apparatning pastki qismiga yuborilgan xlor panjaralar orqali tarqaladi. 700—
800
0
C da jarayon yaxshi kechadi (8.6.- rasm).