Rangli va qora

8.3. – rasm.
Uzluksiz ravishda ishlovchi avtoklav qurilmasining sxemasi 
1 - dastlabki butanani isituvchi reactor; 2 – porshnli nasos; 3 – avtoklavlar; 4 – drossel; 5 – 
uzibuglatgich; 6 – butana eggich. 
 
Kislota bilan parchalash 
 
Sheyelit boyitmasini kislotalar bilan parchalash texnologiyasida quyidagi 
reaksiya ketadi: 
CaWO
4
+ 2HCl = H
2
WO
4
+ CaCl
2
Asosiy moddalari bilan bir qatorda, ko'p miqdorda boshqa moddalar ham hosil 
bo'ladi. 
Jarayonni olib borish uchun xlorid kislotasining miqdori nazariy 
hisoblanganiga qaraganda, taxminan 250% ko'p miqdorda olinadi va qisman 0,2—
0,5% miqdorda Na
2
CO
3
solinadi. Tayyorlangan eritma ustiga maydalangan 
sheyelit boyitmasini solib, uni aralashtirib turiladi. Jarayon harorati 70 - 80
0
C da 
bolib, bu jarayon 6 - 8 soat davom etadi. 
Oqibatda, cho'kmada volfram kislotasi hosil bolib, u bilan birga 
parchalanmasdan qolgan sheyelit minerali, qum tuproq va boshqa moddalar 
bo'ladi. Natijada, texnik volfram kislotasi olinadi. Uni issiq suv bilan bir necha 
marta yuvib tashlanadi. Olingan texnik volfram kislotasi tarkibida 2 - 3% 
chiqindilar bo'lgani sababli, tozalash uchun yuboriladi. 
Volfram kislotasini tarkibida 0,2 - 0,3% kalsiy, natriy, silikat kislotasi 
(H
2
SiO
3
), molibden kislotasi (H
2
MoO
4
) boladi. Volfram kislotasining yuzasi 
yutilgan (sorbsiyalangan) temir, margimush, alyuminiy, fosfor, margimush 
birikmalari hamda boshqa bir qancha moddalar bilan ifloslangan bo'ladi. Shuning 
uchun volfram kislotasini tozalash lozim.

---

186 
8.3. MOLIBDEN ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI 
 
Ferromolibden va turli tozalikdagi molibdenning kimyoviy birikmalari — 
molibden uch oksidi, paramolibdat ammoniy, molibdat natriy va molibdat kalsiy 
kabi moddalarni olish uchun molibdenit boyitmai asosiy xomashyo bazasi 
hisoblanadi. 
Korxonalarda qanday va qaysi modda olishdan qattiy nazar, avval molibdenit 
boyitmalari oksidlash va gidrometallurgik ishlov berish jarayonlari olib boriladi. 
Oksidlash jarayoni natijasida ko'p aralashmalar kuyindi hosil qiladi. Hosil bo'lgan 
kuyindidan molibden uch oksidi olish uchun foydalaniladi. Bu moddani olish 
uchun uchirish usuli yoki gidrometallurgik usul qo'llaniiadi. 
Hozirgi vaqtda molibden boyitmalarini parchalashda asosan gidrometallurgik 
usullar qoilanib kelinmoqda. 
Ularga quyidagi usullar kiradi: 
1.
Molibdenit minerallarini kislotalar bilan parchalash. 
2.
Molibdenit kislorod bilan ishqorli eritmalarini bosim ta'sirida oksidlash. 
3.Gipoxlorat natriyni ishqorli eritmasi bilan ishlov berish.