Rangli va qora

Natriy volframat eritmasini aralashmalardan tozalash 
 
Natriy volframat eritmasi tarkibida kremniy, fosfor, margimush, molibden va 
oltingugurtning natriyli tuzlaridan iborat aralashmalari bo'lib, ular volfram 
kislotasining tozaligiga ta'sir qiladi. Shuning uchun natriy volframat eritmasi bu 
ionlardan tozalanishi shart. 
Kremniydan tozalash
Volfram eritmasini kremniydan tozalashdan aval eritmaga HCl qo'shib 
neytrallanadi. Neytrallash jarayonida qizdirilgan volfram eritmasiga tomchilab, 
xlorid kislotasi qo'shiladi va bu eritmadan olingan alikvotni fenoftalin indikator 
yordamida tekshirib boriladi. Eritma pH = 8 - 9 bo'lganda natriy silikat tuzi 
gidrolizlanadi, ya'ni: 
Na
2
SiO
3 
+ H
2
0 – H
2
SiO
3 
+ 2NaOH 
Bu eritma qizdirilsa, H
2
SiO
3
cho'kmaga tushadi va uni suzish orqali ajratib 
olinadi. Ko'pincha neytrallash uchun HCl o'rniga NH
4
Cl ishlatiladi, suvli eritmada 
gidrolizlanib, HCl ni hosil qiladi, u esa NaOH ni neytrallashga olib keladi, ya'ni: 
NH
4
Cl + H
2
O = NH
4
OH + HCl 
NaOH + HCl - NaCl + H
2
O 
Bu esa hosil bo'ladigan muhitning o'zgarishini kamaytiradi, NH
4
0H ni qo'llash 
fosfor va margimushni tozalash jarayonini olib borishni yaxshilaydi. 
 
Margimush va fosfordan tozalash 
Margimush va fosforni natriy volframati eritmasidan tozalashda ular magniy 
va arsenatlar holida cho'kishi mumkin. Shuning uchun ham asosan kam eruvchi 
ammoniy-magnezitli fosfat va arsenat tuzlarini hosil qilish orqali tozalash eng 
qulay usuldir: Mg(NH
4
)PO
4
∙ 6H
2
0 va Mg(NH
4
)AsO
4 
∙ 6H
2
0 tuzlarining 20 
0
C da 
suvda eruvchanligi 0,053 va 0,038% ni tashkil qiladi, agar eritmada Mg
2+
va NH
4
+
ionlari ko'proq bo'lsa, bu tuzlarning eruvchanligi yanada kamayadi. 
Cho'ktirish reaksiyasi: 
Na
2
HPO
4
+ MgCl
2
+ NH
4
OH = Mg(NH
4
)PO
4
+ 2NaCl + H
2
O 
NaHAsO
4
+ MgCl
2
+ NH
4
OH - Mg(NH
4
)AsO
4
+ 2NaCl + H
2
O 
Lekin hosil bo'lgan Mg(NH
4
)PO
4
va Mg(NH
4
)AsO
4
tuzlari suvli eritmada 
gidrolizga uchrashi hamda suvda yaxshi eruvchi tuzlarni hosil qilishi mumkin: 
Mg(NH
4
)PO
4
+H
2
O = MgHPO
4
+ NH
4
OH 

---

182 
Reaksiyadan ko'rinib turibdiki, cho'ktirish jarayonini to'liq amalga oshirish 
uchun uni ko'proq miqdordagi NH
4
OH ga qo'shish bilan olib borish kerak ekan. 
Shu bilan birga, cho'ktirish jarayoni ancha past haroratda olib borilishini taqozo 
etadi hamda MgCl
2
, NH
4
Cl va NH
3
ni nazariy jihatdan ancha ko'p miqdorda 
ishlatishni talab qiladi.