Rangli va qora

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

48 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.14. ERITISH PECHLARI 
 
Metallurgiyada eritish pechlari alohida o‘rin tutadi. Chunki ularda quritish va 
kuydirish jarayonlarida olingan tayyorlangan xomashyoni eritib xomaki metall 
olinadi. Metallurgiyada qo‘llaniladigan eritish pechlarining turlari ko‘p bo‘lib 
ularni tan-ash va qo‘llash qayta ishlanayotgan mahsulotning moddiy tarkibi-ga va 
texnologik talablarga asoslangan holda amalga oshiriladi. 
Hozirgi kunda zamonaviy metallurgiya zavodlarida eritish pechlarining bir 
necha turlari qo‘llanilib kelinmoqda. Shu bilan bir qatorda amaliyotda ko‘p 
yillardan buyon foydalanilayotgan samaradorligi yuqori bo‘lgan pechlar ham 
metallurgik korxonalarda mavjuddir. Ularga yallig‘ qaytaruvchi pechlar, shaxtali 
pechlar, marten pechlari misol bo‘lib, ular zamonaviy kislorod alangali eritish 
pechlari, ruda-termik pechlar, elektr po‘lat eritish pechlari bilan birgalikda 
ishlatilib kelinmoqda. 
Yallig‘ qaytaruvchi pech - 
ishchi qismida yongan alanganing issiqligini 
pechning linza shaklidagi shipidan qaytarilib, eritilayotgan shixtaga uzatilishi 
hisobiga shunday nomlangan. 
Yallig‘ qaytaruvchi pechlarning mis, nikel metallurgiyasidagi asosiy 
agregatlardan biri bo‘lib hisoblanadi. Ular rudalarni va kam miqdorda metalli va 
sulfidli minerali bo‘lgan boyitmalarni eritishda konverter shlaklarini qayta 
ishlashda qo‘llanilib kelmoqda. 
Yallig‘ qaytaruvchi pechlarni asosi (fundamenti) bir necha qavatdan iborat 
bo‘lib, uning qalinligi 2-4 metrni tashkil etadi. Ustki qismi devorlari bir necha 
qator o‘tga chidamli g‘ishtlardan terilgan bo‘lib, qalinligi 0,75–1,5 metrgacha 
yetadi. Pech butun parametri bo‘ylab temir balkalar bilan mahkamlanib tortiladi. 
Texnologik talablarga asosan yallig‘ qaytaruvchi pechlarning uzun-ligi 5 metrdan 
30 metrgacha, eni 2 metrdan 6 metrgacha bo‘lishi mumkin. Uning yuzasi 300-
400m
2
ni tashkil etadi. Pechning bir yon boshidan o‘t yoqish forsunkasi o‘rnatilgan 
bo‘lib, ikkinchi yonboshidan texnologik gazlar ajralib chiqadi (3.9 - rasm).
Shaxtali (minorali) eritish pechlari metallurgiyada yirik ruda, aglomerat va 
briketlarni eritishda keng foydalaniladi. Xususan shaxtali pech-lar qo‘rg‘oshin, 
nikel metallurgiyalarida qo‘llanilib kelinmoqda. Shaxtali pechlar vertikal holda 
joylashtirilgan bo‘lib, uning yuqori qismidan xomashyo yuklanadi. Pastki qismidan 
3.8-rasm. Aglomeratsion mashina 
1-karkas; 2-qutili aravachalar 3 – havo so’rish kamerasi; 4- shixta yuklash bo’limi; 5- 
shixtani qutilarga joylashtirish; 6-yondirish kamerasi; 7-mashinani xarakatga 
keltiruvchi dvigatel. 

---

49 
esa yoqilg‘i yon-dirilib beriladi. Bunda eriyotgan material bilan qizigan havo bir-
biriga qarama-qarshi harakatlanadi. Shaxtali pechlarning bunday ishlashi uni 
doimiy shixta bilan yuklanib metall olishni ta’min-laydi. Bu o‘z navbatida 
issiqlikni tejalishi bilan xarakterlanadi. Bu jarayon quyidagi sxemada ko‘rsatilgan 
(3.10 rasm).