Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

ham o’shanday norozi qiyofadagi jafokash bir shaxs namoyon bo’ladi Yo rab, tu maro rahi saodat binamoy, Digar madavon dar ba daru hoy ba hoy. Yo zoviyai hirsi vujudam bar band, Yo qulfi muhimmoti murodam bikushoy
(S.Saroyi. 36-bet) Mazmuni:
Yo, rab, sen menga saodat yo’lini ko’rsatgil, Yetar, endi meni uyma-uy, joyma-joy choptirma. Yo vujudim hirslari yo’lini batamom bog’la, Yo murodim muhimmotlari qulfini ochgil. Sayfi Saroyi qalamidan chiqqan fons-tojik tilidagi nazmiy bisotning bir necha she'rdangina iborat bo’lishiga aql bovar qilmaydi. Ularning yana anchagina miqdorda borligi shak-shubhadan tamoman xolidir. Xususan, Shayx Muslihiddin Sa'diyday fors-tojik adabiyotining zabardast bir arbobi asarini o’zbek tiliga o’girish uchun jur'at qilish katta tayyoigarlik, jiddiy sinovlardan o’tilgandan so’nggina sodir bo’ladigan hodisa hisoblanadi. Fikrimizcha, Sayfi Saroyi o’shalarni his etgan, shu sharafli vazifani uddalash uchun o’zida tayyoigarlik va yetarli imkoniyat borligini tushungan holda ishga kirishgan. «Guliston» muqaddimasida o’rtaga qo’yilgan masalani oydinlashtirishga ko’maklashuvchi ishoralar mavjud. «Ilk yoz kunlaridan bir kun,-deb yozadi Sayfi Saroyi o’sha muqaddimada, -bo’ston ichinda gullar orasinda bir necha zarif olimlar bilan o’turub, insho ilmindan bahs qilib, abyoti g’arib va ash'ori ajib o’qudum esa ul olimJarning ulusi aruz ilminda bir mushkul baytning taqattu'in savol etti. Filhol javobin eshitib aytti: «Ey adibi g’arib, senga bir muvofiq nasihatim bor. Qabul qilsang, xayr bo⁽lg’ay». Ayttim: «Buyurung». Aytti: «Shayx Sa'diy «Giiliston»ini turkiy tarjima qilsang, bir sohibdavlat er otina, yodgoring jahonda qolsun deb» (Qarang: Uch bulbul gulshani. Toshkent-1986, 170-bet). Ana shu tariqa yaxshilik yodgor qoldirish istagi bilan qalam ushlagan Sayfi Saroyi o*z zimmasiga tushgan ishning mas'uliyatini ham his etadi. Masalan, mana bu satrlarda shoirning o’sha holati ifodasirii topgan. Eygu oti yodi birla ko*p zamoo, Toza bo’lsun bu Gulistoni jinon. Bu guliston bog’honi ul adib, Kim Saroyi Sayf erur nazmi g’arib

Albatta, bu misralar sharqona kamtarlik maylidan ham xoli emas. Ya'ni Sayfi Saroyi o’z qobiliyat va imkoniyatlari ustida kamsuqumlik, xoksorlik bilan mushohada yuritadi. Buyuk daho egasi nazdida o’z salohiyatining «g’arib» ko’rinishini odilona tan oladi. Butun asar tarjimasi davomida Sayfi Saroyining jiddiy bir holatda ishlaganligi namoyon bo’ladi. Aslida o’sha jiddiyat, so’z oldidagi mas'uliyat burchini yurakdan his qilish oqibatida «Guliston» tarjimasi ko’ngildagiday chiqqan. Ayniqsa, asardagi parchalarning ohangdor, silliq aks-sado berishini zo’r qoniqish bilan qayd etishga to’g’ri keladi. Bulaming barchasi jamlanib, Sayil Saroyining fors-tojik adabiyotiga bo’lgan baland rag’bati, ixlos va e'tiborini ko’rsatadi. Alqissa, zikri o’tgan ma'lumotlar Sayfi Saroyini o’z zamonasining zullisonayn ijodkori, tojig-u o’zbeklar birodadigi qasriga munosib g’isht qo’ya olgan hassos saiVatkori sifatida baholash huquqini beradi.