Рахбар психологияси олий таълим, халц таълими, соглицни сацлаш, урта махсус



Download 10,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet25/97
Sana17.07.2022
Hajmi10,95 Mb.
#812447
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   97
Bog'liq
Rahbar psixologiyasi (N.Boymurodov)

1.7. Ра^барнинг тинглаш ма)$орати
Рахбар узининг кундалик амалий фаолияти давомида турли 
ижтимоий учрашувлар, су^батлар, муносабатларнинг иштирок- 
чиси булади. Шу боисдан ^айси учрашув ёки су^батларнинг ра^- 
барга му^им булиб куринишига ^араб унинг муомала мадания­
тини урганиш мумкин. Жуда купчилик тажрибали ра^барлар хо- 
димлар билан тил топишиш, муомалада таъсир курсатиш, улар­
нинг ме^натини тугри ташкил ^илиш ва бош^ариш унинг энг 
мураккаб муносабатларидан бири эканлигини эътироф э т м о ^ а - 
лар. Шунинг учун ^ам ^озирги замон ижтимоий психологияси- 
нинг татби^ий йуналишида, боищарув психологиясида катта 
ёшли одамларни тинглаш ва муомала ^илиш маданиятига урга­
ниш, уларда зарур коммуникатив (ало^а цилиш) малакаларни 
^осил ^илишга катта а^амият берилмоя^да. Турли TapMoiyiapra 
мансуб, корхона, хусусий фирма, давлат муассасаларини бош^а- 
рувчилик фаолиятига бонщарувчи ра^барларни психологик жи- 
^атдан тайёрлаш му^им вазифалардан бирига айланди. Шунинг 
учун ^озирги даврда ^айси со^анинг ра^бари булишидан к;атъи 
назар, у ректор, директор, бош^арма бошлиги ёки бопща со^а 
ра^барлари коммуникатив малакаларига эга булмагунча, бозор 
муносабатлари шароитида тезда жамоага киришиб, купчилик 
билан тил топишиб, уз профессионал ма^оратини курсата ол­
майди. Лекин ^ар бир зиёли рахбар сифатвда боищалар билан ^ам- 
корлик ^илиш ма^орати ва санъатига эга булиши керак.
Маълумки, гаплашаётганда одамнинг бири гапирса уни ик- 
кинчиси тинглайди. Муло^отнинг самарадорлиги ана шу икки 
шахснинг ^анчалик узаро бир-бирига мослиги, бир-бирини тулди- 
ришига боглн^ булади. Нотугри тасаввурлардан бири шуки, 
одамларни муомала ёки муло^отга ургатганда, уни фа^ат гапи­
ришга, мантицли сузлардан фойдаланиб, таъсирчан гапиришга 
ургатишади. Унинг иккинчи томони тинглаш ^обилиятига деяр- 
ли эътибор берилмайди. Маш^ур америкалик ноти^ психолог Дейл 
Карнеги «Яхши су^батдош яхши гапиришни биладиган эмас, бал­
ки яхши тинглашни биладиган су^батдошдир» деганда айнан шу 
^обилиятларнинг инсонларда ривожланган булишини назарда 
тутган эди. «Ра^барнинг тинглаш ма^орати масаласини бугун­
ги кунда ^аётнинг узи з^ар ^ачонгидан з^ам долзарб вазифасига 
айлантириб ^уймо^да», дейди психолог В.Каримова. Мутахас-
www.ziyouz.com kutubxonasi


сисларнинг ашнугашича, рахбар одамлар ва^тининг 45 фоизини 
кимларнидир тинглашга сарф ipuiap экан. Одамлар билан доимий 
муло^отда буладиган раз^барлар, бош мутахассислар, иш боыща- 
рувчилар ва бопщарма бошлшугарининг 35-40 фоизи ойлик маош- 
ларини одамларни тинглаганликлари учун оларканлар. Бундан 
шундай хулоса келиб чи^адики, муомала ^илшшшнг энг ^ийин со- 
з^аларидан з^исобланган айни шу жи^ат ра^барнинг шаклланиши- 
га купро^ фойда келтирар экан.
Шунинг учун немисфайласуфи А. Шопенгауэр «Одамларнинг 
узингиз тугрингизда яхши фикрга эга булишларини хозугасангиз, 
уларни тингланг» деб ёзганда мутла^о ^а^ эди.
Дар^а^и^ат, агар сиз куюниб гапирсангизу су^батдошингиз 
сизни тингламаётганини сезиб ^олсангиз, ундан ранжийсиз ёки 
у билан к;айта гаплашишни истамайсиз. Ж амоанинг аъзоси га- 
пираётган пайтда рахбар уни тингламаса, бу з^олат одобсизлик- 
нинг энг кенг тар^алган куриниши деб ба^оланиши мумкин. Нима 
учун биз купинча яхши гапирувчи, сузловчи була оламиз-у, яхши 
тингловчи була олмаймиз? Психологларнинг фикрича, асосий ха- 
ла^ит берувчи нарса бу бизнинг уз фикр уйларимиз ва хо^ишлари- 
миз огушида булиб ^олишимиздир. Шунинг учун з^ам баъзан рас- 
ман шеригимизни тинглаётгандай буламиз, лекин аслида хаёли- 
миз бош^а ерда булади. Тинглашнинг з^ам худди гапиришга 
ухшаш техникаси, усуллари мавжуд. «Аслида ёнимизда гапира- 
ётган шахе етакчи, у су^батдошининг мутло^ з^окими, деган та- 
саввур унчалик тугри эмас, - деб таъриф беради психолог В. 
Каримова уз тад^и^отида. - Яхши тинглашда з^ам шундай куч 
борки, у су^батдошни сизга жуда я^инлаштиради, ишончини 
TyF- 
диради».
Чунки тинглаётган одам маъноли, яхши диалогдан фа^ат 
яхши, фойдали маълумот олади. Гапирган эса аксинча, узидаги 
борини бериб, гапирмайдиган су^батдошидан «тескари алоца- 
ни» олиб улгурмай, з^еч нарсасиз ^олиши з^ам мумкин.
Шунинг учун муло^отда узгаришнинг муз^им йуналишларидан 
бири одамларни фаол тинглашга, тинглаш маз^оратининг омил- 
ларидан уринли фойдаланишга ургатишдир. Агар рахбар суз^- 
батдошни яхши, диктат билан тингласа, бу билан у уз-узига з^ур- 
матини з^ам тарбиялайди. Демак, раз^барнинг тинглаш маз^орати 
купчилик тасаввур ^илгани каби унчалик пассив жараён эмас 
экан. Чунки тинглаш ^обилияти гапирувчини илз^омлантиради,
www.ziyouz.com kutubxonasi


уни ру^лантиради. Янги фикрлар, рояларнинг шаклланишига ша- 
роит яратади. Шунинг учун ^ам ра^барнинг жамоа йиганларида 
^ар бир чи^иши ва гапириш майората, агар тингловчилар томо­
нидан д ш ^ат билан тингланса, бу психологик муло^отдан иккала 
томон ^ам тенг ютади.
«Агар мулоцотда иштирок этувчи икки жараён, - деб таъриф 
беради психолог В. Каримова узининг узо^ йиллик кузатишлари- 
дан хулоса ^иларкан, - гапириш ва тинглашнинг фаол, узаро таъ­
сир учун тенг а^амиятини назарда тутсак, бу жараён ^атнашчила- 
рининг психологик саводхонлиги ва муло^от техникасини эгаллаш- 
нинг а^амиятини тушуниш ^ийин булмайди»25. Шунинг учун ^ам 
ижтимоий психологияда одамларни самарали муло^отга ургатиш- 
га жуда катта эътибор берилади. Бу борадаги фаннинг уз услуби 
булиб, унинг номи 
ижтимоий психологик тренинг
(ИПТ) деб 
аталади. ИПТ - муло^от жараёнига ра^барларни психологик жи- 
^атдан тайёрлаш, уларда зарур коммуникация малакаларини мах­
сус дастурлар доирасида ^ис^а фурсатда шакллантиришдир. Энг 
му^ими, ИПТ мобайнида ра^барларнинг муло^от борасидаги тин- 
глаш ва гапириш ма^орати ва маданияти ортиб боради.
Хуллас, ^ар бир инсоннинг ижтимоий тажрибаси, унинг инсоний 
к^иёфаси, фазилатлари, ^аттоки ну^сонлари ^ам муло^от жараён­
ларининг ма^сулидир. Жамиятдан ажралган, муло^отда булиш 
имкониятидан мазфум булган одам узида индивид сифатларини 
caigia
6
^олиши мумкин, лекин у тула^онли шахе була олмайди.
Шунинг учун муло^отнинг шахе тара^иётидаги а^амиятини 
тасаввур ^илиш учун унинг функциялари (вазифалари)ни, биз­
нинг ^аётимиздаги а^амиятини бажарадиган фазилатларини та^- 
лил ^илиб бориш замонавий рахбар учун на^адар зарур эканли- 
гини англаш жуда му^имдир.

Download 10,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish