Радиоэлектроника асослари муҳаррир — Қ. Азимов

7.6. Мантиқий ИМС ва уларнинг характеристика ва параметрлари


Мантиқий элементлар ҳозирда айрим мантиқий схе­ма сифатида эмас, балки интеграл микросхеманинг сериялари кўринишида ишлаб чиқарилади. Қатнашган элементларининг тури ва уланиш усулларига қараб улар инкор (ЙЎҚ), қўшиш (ЁКИ), кўпайтириш (ВА) амалларини ва мураккаб амаллар ВА — ЙЎҚ, ЁКИ — ЙЎҚ, ВА — ЁКИ — ЙЎҚ ва бошқаларни бажаришга мўлжалланади. Уларнинг схемалари асосан транзисторлардан ташкил топади. Шунинг учун уларнинг асосий мантиқий усули транзистор мантигидир. Ҳозирда тран­зистор мантиқли схемаларнинг қуйидаги турлари мавжуд:

• 
  бевосита боғланишли транзисторли мантиқий схема —ТЛИС (ББТМ);
  
• 
  резитив боғланишли транзисторли мантиқий схе­ма — РТЛ (РБТМ);
  
• 
  резитив—сиғим боғланишли транзисторли ман­тиқий схема — РЕТЛ (РСБТМ);
  
• 
  диод боғланишли транзисторли мантиқий схема ДТЛ (ДБТМ);
  
• 
  транзистор боғланишли транзисторли мантиқий схема — ТТЛ ТБТМ)
  
• 
  Эмиттер боғланишли транзисторли мантиқий схе­ма — ТЛЭС (ЭБТМ)
  
• 
  МДП — транзисторда тузилган транзисторли мантиқий схема — МДПТЛ (МДПТТМ);
  
• 
  МОП — транзисторда тузилган транзисторли ман­тиқий схема (МОПТТМ) ТОПТЛ ва бошқалар.
  

Асос схемаларнинг бундай хилма-хил бўлиши улар­нинг афзалликлари ва қўлланиш ўрни турлича бўлишини кўрсатади. Улар бир-бири билан характеристика ва параметрлари орқали солиштирилади.
Мантиқий микросхеманинг асосий характе- ристикаси унинг кириш ва узатиш характеристи- касидир. Кириш токининг кириш кучланишига боғ- лиқлиги кириш характе- ристикаси деб аталади: I_кир = f(U_киp) (7.6-расм).

7.6- расм. Мантиқий схеманинг кириш характернстикаси.


Кириш характеристикасининг кўринишига қараб мантиқий схемалар икки турга ажратилади. Уларнинг биринчисида кириш токи кириш кучланиши маълум бир қийматига етгандан кейин ҳосил бўлса (1 чизиқ), иккинчисида у кириш кучланиши бўлмаганда максимал қийматли бўлади ва кучланиш ортиши билан камайиб боради (2- чизиқ).
Мантиқий микросхеманинг узатиш ёки амплитудавий характернстикаси чиқиш кучланиши амплитудасининг кириш кучланишларидан бирортасининг амплитудасига боғлиқлигини ифодалайди: U_m2=f(U_m1). Бунда қолган киришлардаги кучланишлар доимий қилиб олинади. 7.7 расмда узатиш характеристикасининг тахминий кўриниши кўрсатилган.