Radioaktivlik mavzusidan masalalar echish metodikasi

2-usul. Ikki noma’lumli tenglamalar sistemasi tuzish
Noma’lumlarni belgilash va tenglamalar sitemasi tuzib, uni Yechimi: ²⁰Ne-x va ²²Ne-y

u=0,2:2=0,1
x + u = 1
x + 0,1 = 1
x = 1- 0,1
x=0,9
Shunday qilib,
x (²⁰Ne) = 0,9 (90 %);
x (²²Ne) = 0,1 (10 %);

3-usul. Determinant usuli
Noma’lumlar belgilanadi va tenglamalar sistemasi tuziladi:
²⁰Ne-x va ²²Ne-y

Tenglamalar sistemasi determinant usulida echiladi:






4-usul. Arifmetik usul
Bu izotoplar orasidagi atom massalar farki (22-20) 2 g a va nisbiy atom massa bilan Ne-22 izotopi orasidagi fark 1,8 ga (22-20,2) tengdir.
Ne-22 izotopini 100 % Ne-20 bilan almashtirilsa, atom massasini 2 g a kamaytirsa, Ne-22 izotopi qancha (x) % Ne -20 bilan almashsa, atom massasini 2 ga kamytiradi?

Demak, qolgan 100-90=10 % miqdori ²²Ne bo’ladi.

5-usul. Dioganal sxema buyicha "Almashtirish koidasi"
Nisbiy atom massa miqdorini diogonalning urtasiga, izotop­lar massalarini uning chap qismininig yuqori va pastki qismlariga kuyiladi. So’ngra diagonoallar buyicha bu sonlar orasidagi farklar topiladi va undan chiqqan sonlarni diagonalning ung qismining yuqori va pastki qismlariga eziladi:

Bundagi farklarning yuqorisidagi miqdori 22 izotopining va ostidagi miqdori 20 izotopning ogirlik qismini kursatadi.

Xulosa
Yangi pеdagоgik tехnоlоgiyalar bo`yicha darslik, qo`llanma, maхsus adabiyotlar, maqоla va tеzislardagi ma’lumоtlarning tahlil qilingan. «Radioaktiv yemirilish turiga oid masalalar yechish. Yadroreaksiyalar. Izotop, izoton, isobarlar bo’yicha masalalar yechish usullari » mavzusini o`rganish bo`yicha pеdagоgik tехnоlоgiyalar va aхbоrоt tехnоlоgiyalari qo`llanilgan dars ishlanmalari va tavsiyalar ishlab chiqilgan.«Radioaktiv yemirilish turiga oid masalalar yechish. Yadroreaksiyalar. Izotop, izoton, isobarlar bo’yicha masalalar yechish usullari » mavzusiga оid tеst savоllari tuzilgan, dasturlashtirilgan sinama tеst savоllari to`plamining elеktrоn vеrsiyasi ishlab chiqilgan va ular talabalar bilimini bahоlashga tadbiq etilgan.
Mavzu bo’yicha kitoblardan, internet tarmoqlaridan va boshqa manbaalardan ma’lumotlar to’pladim va tahlil qilindim. Aksariyat ma’lumotlar asosan rus va ingliz adabiyotlarida yozilgani aniqlandi. Ma’lumotlar to’plash natijasida ushbu elementlar hamda ularning miqdorini o’zgarishi turli kasalliklarga olib borishi aniqlandi.
Ushbu kurs ishim orqali men quyidagi takliflarni kiritmoqchiman: o’quvchi yoshlarga litiy mavzusini o’qitish metodikasi to’g’risidagi mavzularni bayon qilish jarayonida ularning faqatgina davriy sistemadagi o’rni, fizik va kimyoviy xossalarigagina to’xtalmasdan ularning tirik organizmlardagi rollarini bayon etish; o’quvchi yoshlarga yuqorida qayd etilgan ikkala elementlar va ularning hosilalari qaysi o’simliklar, mevalar yoki sabzavotlar tarkibida ko’proq uchrashi to’g’risida ma’lumot berish. Shuningdek, ular to’g’risidagi qiziqarli ma’lumotlar, internet ma’lumotlarini to’plash va ularni yetkazib berish; nafaqat litiy mavzusini o’qitish metodikasi mavzularni tushuntrishda, balki, boshqa elementlar to’g’risidagi mavzularni ham tushuntrilayotganda yuqoridagi takliflarga amal qilinsa maqsadga muvofiq bo’lur edi. Shuningdek Litiy mavzusini o’qitish metodikasi talaba yoshlarga tushuntrilayotganda hayotiy misollar bilan tushuntrish, ushbu ikki element hayotimizning qaysi sohalarida muhim rol o’ynashi haqida ma’lumotlar yetkazish kabi takliflarni kiritmoqchima.