Radioaktivlik mavzusidan masalalar echish metodikasi

8-masala. Ushbu reaksiyasi asosida 10,12 mg eynshteyniy izotopi parchalanganda necha dona neytron hosil bo’ladi?
Yechimi:
Eynshteyniyga ikkita α-zarracha ta’sir ettirilganda yadro zaryad 103 (99+ 2∙2 =103) ga, massa esa 261 (253 + 2∙4= 261) ga teng bo’ladi. Tenglamaning chap tomondagi zaryadlar yig’indisi 101 ga teng. O’ng tomondagi zaryadlar yig’indisini aniqlash uchun, chap tomondagi zaryadlar yig’indisidan hosil bo’lgan elementning zaryad qiymatini ayiramiz z = 103-101=2 demak yadro reaksiyasi natijasida 2 mol β⁺ hosil bo’lgan. Yadro reaksiyasida ishtirok etayotgan zarrachalarning oldiga koeffistient qo’yamiz:
O’ng va chap tomondagi zaryadlar yig’indisi tenglashtirilgandan so’ng massalar yig’indisini tenglashtiramiz:
Ar = 261-256=5 ya’ni 5 mol neytron hosil bo’lgan.

253 g Es dan .............................5∙6,02∙10²³ ta neytron
10,121∙10^-3 Es dan..................... x ta neytron

9-masala. Uran izotopi 8 ta - zarracha va 6 ta zarrachalarni chiqarishidan hosil bo’ladigan yangi elementning nomini va undagi proton, neytronlar sonini aniqlang.
Yechimi: Element atomi o’zidan birta alfa zarracha chiqarganda yadro zaryad ikki birlikka, massa esa to’rt birlikka kamayadi.

Bu reaksiyada uran izotopi 8 ta - zarracha yo’qotishi hisobiga uning massasi 32 (8∙4=32) birlikka, yadro zaryadi esa 16 (8∙2=16) birlikka kamayadi.
Element atomi o’zidan birta beta( ) zarracha chiqarganda yadro zaryad bir birlikka ortadi, massa esa o’zgarmaydi.
Reaksiyada uran izotopi 6 ta zarracha yo’qotishi hisobiga massa o’zgarmaydi, yadro zaryadi esa 6 birlikka ortadi.
Ar=239-32=207
Z=92-16+6=82


Yadro reaksiyasi natijasida hosil bo’ladi.
Yadro reaksiyasi natijasida hosil bo’lgan izotopdagi proton va neytronlar quyidagi formula bilan topiladi: Ar = P+N dan N=Ar-P
207-82=125 demak, yadro reaksiyasi natijasida hosil bo’lgan elementda 125 ta neytron bor.