) fe’lida z a m o n bevosita ifodalanm agan. L ekin uni gap
icliida olsak
(Ishga borish lozim),
u n in g kelasi za m o n d a yuz
beradigan harakat e k a n lig i m a n tiq a n anglashilib turadi. D em a k , har
qanday fe ’lda yo
gram m atik, y o m an tiq iy zam on ifodalanadi.
M od om ik i, til q u r ilish in i o 'rgan ayotgan ekanm iz,
biz uchun
gram m atik zam on aham iyatli. S h u boisdan zam onli v a za m o n siz
f e ’lni farqlaymiz;
8) a y tilgan id ek , borliqda harakat, albatta, bajaruvchi bilan
b o g ‘lanadi. Biroq u n in g tild agi ifo d a sid a gram m atik sh a x s m avjud
b o ‘lm asligi m u m k in . M asalan ,
Halim keldi
gapida gram m atik sh a x s
mavjud. U k e sim lik shaklida y u za g a chiqqan. Biroq
Halim kelgach
qurilm asida m a n tiq iy shaxs m avjud b o ‘lsa-da, u o ‘z ifod asiga eg a
em as. Chunki q u r ilm a
men kelgach, sen kelgach
tu sin i olsa h a m ,
(kelgach)
so‘z sh a k lid a
bajaruvchi
qaysi
shaxsda
ek a n lig i
ncaniqligicha q o la d i.
(Halim), (m en), (sen)
m an tiq iy bajaruvchi,
gram m atik em as.
Bu nutqdagi tu sla n g a n va tuslanm agan fe ’ln i
farqlaslini taqozo q ila d i.
Tildagi m a n tiq iy va g ra m m a tik jih a tn i keskin farq lay b ilisli
kerak. Ularni q o rish tirish har x i l chalkashliklarga olib k ela d i,
m ohiyatni an g la sh g a t o ‘siq bo'Iadi.
N om u staq il f e ’ llar bevosita l u g ‘aviy ifodali harakat m a ’n o sig a
ega em as. M a sa la n ,
qaror qildi, o'qib chiqdi, ishlayotgan ekan
Do'stlaringiz bilan baham: |