an glatm ayd i.
Shuning ucliu n ular
morfema
deyiladi. M asalan,
(
paxtakorlarga)
s o ‘z i
(paxta), (-kor), (-lar),
( -
ga
)
qism laridan
iborat. A jratilgan har bir tarkibiy qism bu s o ‘z doirasida o ‘zig a x o s
elem en ta r v a sem antik m avqega ega. U la r lisonda ana shunday
ajralgan h o ld a o ‘z «xonacha»larida guruh-guruh b o ‘lib yashaydi.
( Paxta
-) va
(-kor), (-lar), -ga
qism lari o ‘zaro sem antik va
q o ila n is h xu su siyati jihatidan farqlanadi.
[Paxta]
biriigi m ustaqil
lu g‘av iy m a ’n o g a egaligi va bu m a’n o n i qolgan qism larsiz ham
anglata o lis h xususiyati bilan b oshqa tarkibiy qism lardan ajralib
turadi. S h u n in g u ch u n u
leksema
deyiladi. B oshqa q ism lar esa
ajralgan h o ld a m avhum b o iis h i, leksem asiz m ustaqil m a’no anglata
o lm asligi
b ila n
xarakterlanadi.
L eksem a
shakllanuvchanlik,
m orfem a shakllantiruvchanlik b elgisiga ega. N om u staq illik tabiati
va lek sem a g a shakl berish vazifasiga xoslanganligi ularni
morfema
deb atashga o lib kelgan. M orfem aning nutqiy k o ‘rinishi
q o ‘shimcha
deyiladi.
T ilim iz d a
yordamchi so ‘z
deb ataluvchi katta guruh h a m bor
b o i i b , le k s e m a va m orfem a sirasida «oraliq uchinchi» m aqom ida
b o ia d i. S h u n in g uchun ularni
leksema-morfeina
deyish m um kin.
Y o rd a m ch i s o ‘zning leksem aligi shundaki, u m ustaqil s o ‘z kabi
Do'stlaringiz bilan baham: |