R. S. Qosimov (rais), X. Sultonov, Q. Nazarov, M

Talabalarga tayyorgarlik uchun yordamchi materiallar:


20. YaNGI DAVRDA MILLIY MA’NAVIYaTIMIZ AHVOLI ( XVI - XX asrlar)


Yangi davrning mohiyati ikki asos - dunyoni surat va ma’ni yaxlitligida o’rganish va bahamjihatlikda boshqarishga intilish bilan o’zligini namoyon etadi. Foniy dunyoni surat va ma’ni birligida tadqiq etish ijtimoiy voqelik tadqiqini ham taqozo etadi.
XVI-XX asrlar milliy ma’naviyatimiz takomilini ikki katta bosqichga ajratish mumkin:

1. 
   Yangi davr ma’naviyatiga o’tish yoki islom mintaqa madaniyati davri ma’naviy yutuqlarining ommalashuvi bosqichi
   

(XVI - XVIII asrlar)

(Bu bosqich xalqimiz tarixida ziddiyatli asosga ega bo’lib, bir tomondan, yaxlit islom mintaqa madaniyati erishgan yutuqlar zaminida keng xalq ommasining ma’naviy saviyasi oshib borgan bo’lsa, ikkinchi tomondan, mintaqa siyosiy hayotida tanazzul va parchalanish jarayoni kundan-kunga, yildan yilga kuchaydi. Yagona o’lkaning ikki xonlik va bir amirlikka bo’linib ketishi ana shu tanazzul ohibatidir).

Davr ma’naviyatining o’ziga xosligi -
“Milliy iztirob” she’riyati: Turdi, Mashrab, Maxmur, Gulxaniylar ijodida ijtimoiy voqelikning keskin tanqidi, Vatan va millatning foje’ holatini shaxsiy fojea darajasida qabul qilish.

2. 
   Milliy ma’naviyatimizning Yangi davr Evropa madaniyati bilan bevosita
   

to’qnashuvi
(XIX-XX asrlar)

(Bu jarayon boshlanishdanoq foje’ bir tarzda - qadim Turon xalqlarining Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olinishi va 150 yillik mustamlaka holatida murakkab bir tarzda kechdi. Milliy qaramlik ma’naviy xo’rlik keltirdi, xalq ham ma’naviy, ham iqtisodiy kamsitildi, XX asr kommunistik diktatura tuzumi esa o’z ayovsiz qatag’onlari va ideologik zug’umi bilan millat ziyolilarini jismonan mahv qilib, xalqni “manqurtlashtirish” siyosatini joriy qildi).

Davr ma’naviyatining o’ziga xosligi -