Р. А. Ашуров педагогика назарияси “ фан “ Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги

Таълимда тарихийлик принципи

Таълимнинг ушбу принципи дарсда ҳар бир ўқитувчидан ўқув дастури талаблари асосида талабаларга билим, малака ҳамда кўникмалар беришда тарихий воқеаларни илмий, системали ва изчилликка қатъий риоя қилган ҳолда тушунтиришни талаб этади. Олимларнинг: «Тарихни билмай туриб, тарих яратиш мумкин эмас,» - деган ибораларини назарда тутиб, ижтимоий ҳаётнинг турли соҳаларида кишилар орттирган тажриба ҳамда табиат ва ижтимоий ҳаёт ҳақидаги тарихий воқеаларни, тарбиянинг тарихий ва синфийлиги, педагогика, психология фанларидаги тарихий қонуниятлар, фан соҳасидаги ички боғланишлар, зиддиятлар ва х.к.лар ҳақида маълумот беришни талаб этади.

Ўқитишда таълимнинг тарбияловчи характерини – таълим билан тарбиянинг бирлигини амалга ошириш принципи
Республикамиз мактаблари, таълимнинг ҳамма звеноси, шу жумладан, ҳар бир дарс машғулоти ўқувчиларни икки муҳим вазифани амалга оширишни талаб этади:

1. 
   Таълим жараёнида ўқувчиларни янги – янги илмий билимлар билан қуроллантириш;
   
2. 
   Ўзлаштирилган илмий билимлар асосида ўқувчиларда маънавий сифатлар, хулқий фазилатлар ҳамда дунёқараш таркиб топтиришни ўз ичига олади. Таълим жараёнида ўтилаётган мавзунинг мазмунидан келиб чиққан ҳолда тарбиявий томонларини тўғри белгилаш ҳам уни таълим билан бирга бир бутунликда амалга оширишни таъминлаш жуда муҳимдир. Таълим ва тарбиянинг бирлиги:
   

а) ўзлаштирилаётган илмий билимлар орқали ўқувчиларда илмий дунёқарашни таркиб топтириш;
б) шу жараёнда ўқувчиларга муайян маънавий сифатлар, ахлоқ нормаларини сингдириш;
в) ўқувчиларнинг ақлий камолоти, қобилиятларини янада ривожлантириб бориш ва хоказо.
Мавзу юзасидан савол ва мустақил топшириқлар:

1. Таълим тамойиллари (принциплари) деб нимага айтилади? ва уларни бирма – бир санаб, мисоллар орқали тушунтиринг?

2. Ҳозирги замон хорижий ва МДХ давлатларидаги энг кўзга кўринган дидакт олимлари ва улар томонидан амалга оширилаётган таълим соҳасидаги янгиликларни изоҳланг.
3. Таълим тамойиллари ҳамма фанларни ўқитишда қўлланилиши мумкинми? Агар мумкин бўлса нима учун?
4. Таълимнинг кўргазмалилик тамойили (принципи) асосан қайси синфларда айнан амалга оширилиши талаб этилади ва унинг асосий сабаблари нимада?
5. Ўқитишда таълимнинг тарбияловчи характерини амалга ошириш тамойили қандай амалга оширилади?