|
3.2. Qurilish marketingining mikromuhiti. Qurilish marketingining mikromuhitini asosiy omillari
Qurilishda marketingning tarkibiy tuzilishi haqida fikr yuritilganda, uning tarkibida mikromarketing, mikromarketing turlari mavjudligini alohida ta’kidlash zarur. Bu tushunchalarni fanga birinchi marta F.Kotler 1972-yilda kiritdi va ularni xo‘jalik faoliyati bilan shug‘ullanadigan tashkilotlar bilan bir qatorda foyda olish bilan bog‘liq bo‘lmagan madaniyat, ijtimoiy, siyosiy va shunga o‘xshash tashkilotlarga nisbatan ham qo‘lladi.
Mikromarketing muhiti korxonaning ishlab chiqarishni shakllantirish, tovarlar va xizmatlarning tayyorlovchidan iste’molchi yoki foydalanuvchiga borish oqimini boshqarish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyatni tashkil etadi. Uning asosiy vazifasi - talabni qondirish va ayni paytda korxona oldiga qo‘ygan maqsadlarga erishishdan iboratdir. Boshqacha aytganda, bu ijtimoiy- iqtisodiy jarayon bo‘lib, mahsulot yoki xizmatlarga kelgusidagi talab tarkibini o‘rganish, shuningdek, bu talabni, taklifni shakllantirish, iste’molchiga axborot berish yo‘llari bilan qondirish maqsadini ko‘zlaydi.
Shunday qilib, mikromarketing korxona darajasidagi bozor faoliyatidan iboratdir.Qurilish marketingining mikromuhiti - bu qurilish sohasidagi faoliyat yurituvchi sub’ektlarning mijozlar, etkazib beruvchilar, aloqa auditoriyasi bilan o‘zaro hamkorlikda yoki raqobatchilar bilan raqobatga yo‘naltirilgan harakat usullarining jarayonlari va marketing tadqiqotlaridan tashkil topadi. Quyidagi chizmada qurilish marketing mikromuhit omillarini shakllantiruvchi sub’ektlar va jarayon aks ettirilgan (3.2.1-chizma).
3.2.1-chizma. Mikromuhit omillarini shakllantiruvchi subektlari va jarayoni
Tashqi mikromuhitning ishtirokchilari - korxona o'z faoliyati davomida bevosita aloqada bo'lgan xo'jalik yurituvchi subyektlar( iste'molchilar, etkazib beruvchilar, raqobatchilar)dan tashkil topadi.
Aloqa auditoriyalari - hokimiyat va boshqaruv organlari bo‘lib, ular bevosita kompaniyalarni bozordagi ishtirokini tartibga soladi, ichki va tashqi savdo yo‘nalishlarida faoliyat yuritishiga ko‘maklashadi.
Yetkazib beruvchilar - marketing muhiti sub'ektlari bo‘lib, ularning vazifasi sherik firmalar va boshqa kompaniyalarni zarur moddiy resurslar bilan ta'minlashni o'z ichiga oladi. Tarmoq yondashuvi sharoitida marketing tizimi sub'ektlarining o'zaro hamkorligi jarayonida kompaniyaning kapital va joriy xarajatlari nuqtai nazaridan eng ishonchli va iqtisodiy yetkazib beruvchini tanlash uchun turli etkazib beruvchilarning imkoniyatlarini o'rganish tavsiya etiladi.
Raqobatchilar - raqobat qiluvchi firmalar yoki jismoniy shaxslar, boshqacha aytganda, tadbirkorlik faoliyatini tashkil etish va amalga oshirishning barcha bosqichlarida tadbirkorlik tuzilmalari yoki tadbirkorlarga nisbatan raqib sifatida xizmat qiladi.
Raqobatchilar marketing muhitida bozorda ishtirok etishi bo‘yicha uch turga ajratiladi. Birinchisi to'g'ridan-to'g'ri raqobatchilar deb nomlanib, ular bir xil bozorlarda o'xshash tovarlar va xizmatlari bilan raqobatlashadigan korxonalardir. Ikkinchi turdagi raqobatchilar potentsial raqobatchilar bo‘lib, ular ishlab chiqaruvchining maqsadli bozoriga kirishi mumkin bo'lgan korxonalardir.
Raqobatchilarning kuchli va zaif tomonlarini bilish, firma ishlab chiqarish va marketing salohiyatini, maqsadlarini, amaldagi va istiqbolli tadbirkorlik strategiyasini qadrlashi va doimiy ravishda mustahkamlashi mumkin. Raqobatchilar bozorda o'z harakatlari bilan, etkazib beruvchilarni, vositachilarni, iste'molchi auditoriyalarini tanlashda raqib korxona faoliyatiga, uning pozitsiyasiga va raqobatdagi afzalliklariga ta'sir qilishi mumkin.
Vositachilar - ishlab chiqaruvchi korxonalarga yordam berish, iste'molchilarga etkazib berish va mahsulotlarini sotishga yordam beradigan firmalar yoki shaxslar. Savdo, logistika, marketing va moliyaviy vositachilar o'rtasida farq bor. Savdo vositachilariga ulgurji va chakana savdogarlar kiradi. Logistika vositachilari tovarlarni saqlash, tashish va oqimlash tizimida xizmatlar bilan shug'ullanadi. Marketing vositachilari marketing tadqiqotlarini tashkil etish va tovarlar va xizmatlarga bo'lgan talabni optimallashtirish sohasida marketing tizimining barcha sub'ektlari bilan kompaniyaning o'zaro hamkorligi tizimiga yordam beradi. Moliyaviy vositachilar bank, kredit, sug'urta va boshqa moliyaviy xizmatlarni amalga oshiradilar.
Iste'molchilar - firmalar, jismoniy shaxslar yoki ularning potentsial guruhlari, bozorda mavjud bo'lgan tovarlar yoki xizmatlarni sotib olishga tayyor va tovarlarni, sotuvchini tanlash huquqiga ega, sotib olish va sotish jarayonida o'z shartlarini taqdim etadi. Iste'molchi bozorning shohi, shuning uchun marketerning vazifasi iste'molchining xatti- harakatlarini, uning ehtiyojlarini doimiy ravishda o'rganish, firma mahsulotiga nisbatan sapmalarning sabablarini tahlil qilish va iste'molchi bilan samarali aloqalarni saqlab qolish uchun firmaning faoliyatini tartibga solish bo'yicha tadbirlarni o'z vaqtida ishlab chiqishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
