Qurilish materiallari va buyumlari

1-ish. Ko‘pik beton tarkibini tanlash 
Ishning maqsadi 
issiqlikdan izolyasiyalovchi ko‘pik betonni berilgan xossa va foydalaniladigan 
hom ashyodan kelib chiqqan holda tarkibini tanlab, tadqiqot ishlarini mustaqil bajarish. 
Qorishma tarkibini tanlashda, ya’ni berilgan o‘rtacha zichlik va talab etilgan mustahkamlikda 
ko‘pik beton tayyorlashni ta’minlash uchun massa bo‘yicha uni tashkil etuvchilari nisbatidan kelib 
chiqadi. Qorishma tarkibi avvalo bog‘lovchini tejash va ko‘pik betonning xossalarini yaxshilash 
maqsadida tanlanadi. 
Berilgan zichlik va siqilishga mustahkamlikdagi ko‘pik betonni tajriba yo‘li bilan tayyorlash uchun 
kremnezem komponent va bog‘lovchi modda S=R
k
/R
bog‘
, suv-qattiq (S/Q) nisbati va ko‘pik hosil qiluvchi 
sarfi nisbat bo‘yicha tanlanadi. 
Ishni bajarish tartibi 
Beton tarkibini tanlash. 
U quyidagi bosqichlardan iborat:
7.
 
Kremnezem komponent va bog‘lovchi modda orasidagi nisbat variantlarini tanlash; 
8.
 
Suv-qattiq nisbatini aniqlash; 
9.
 
Bir marta qorish uchun ko‘pik beton uchun materiallar sarfini aniqlash va quruq holda berilgan 
o‘rtacha zichlikdagi yangi tayyorlangan ko‘pik beton o‘rtacha zichligini nazariy hisoblash; 
10.
 
Ko‘pik beton va undan namunalar tayyorlash; 
11.
 
Berilgan tartib bo‘yicha namunalarga issiqlik bilan ishlov berish; 
12.
 
Namunalarni sinash, optimal tarkibini aniqlash va 1 m
3
ko‘pik beton uchun materiallar sarfini 
hisoblash. 
Kremnezem komponent va bog‘lovchi modda orasidagi nisbatni tanlash. 
Bog‘lovchi modda va 
kremnezem komponent miqdori ko‘pikbetonning fizik-mexanik xossalari – o‘rtacha zichlik va 
mustahkamlikka katta ta’sir ko‘rsatadi. 
Tashkil etuvchilar nisbatini noto‘g‘ri tanlash ko‘pik beton qorishmani cho‘kishga va buyumlar 
mustahkamligining pasayishiga olib keladi. 
Tajribada qorishma tayyorlayotganda kremnezem komponent va bog‘lovchi modda nisbati (S) 1-
jadvaldan tanlanadi. 
1-jadval 
Ko‘pik beton qorishmasi uchun S variantlari 
Ko‘pik beton 
turi 
S ning qiymati 
1 
2 
3 
4 
5 
Avtoklav 
bo‘lmagan 
portlandsement 
yoki aralash 
bog‘lovchili
0,5 
0,75* 
1,0 
1,25 
1,5 
*Ko‘pik betonning har biri turi uchun S qiymatining afzalligi. 
Dastlabki suv-sement nisbatini aniqlash. 
Beton tarkibini tanlayotganda S/Q nisbatini kerakli 
qovushqoqlikni ta’minlovchi optimal quyuqlikdagi ko‘pik beton qorishma olish sharoitidan kelib chiqqan 
holda aniqlanadi. Ko‘pik beton qorishmaning optimal qovushqoqligiga nisbatan yuqori yoki past bo‘lishi 
g‘ovak hosil qiluvchini keragidan ortiq ishlatishga (ko‘pikni buzilishiga), bir qator holatlarda berilgan 
zichlikdagi ko‘pik beton olish imkonsizligiga olib keladi. 

---

-
144 -
Optimal quyuqlikdagi ko‘pik beton qorishma tayyorlash uchun kerakli suv sarfi bog‘lovchi modda, 
kremnezem komponent turiga, ularning maydalik darajasi va nisbatiga, g‘ovak hosil qiluvchi turiga va 
ko‘pik betonning berilgan o‘rtacha zichligiga bog‘liq. 
Dastlabki S/S nisbatiga 2-jadvalda berilgan mineral moddalardan qotirilgan suspenziya 
oquvchanligining qiymatiga mos kattalik olinadi. 
2-jadval 
Dastlabki S/Q nisbatini aniqlash uchun qum-bog‘lovchi suspenziyasining oquvchanligi 
Ko‘pik betonning quruq holatdagi 
o‘rtacha zichligi, kg/m
3
Suspenziyaning oquvchanligi, sm, 
ko‘pik beton uchun 
400 
34 
500 
30 
600 
26 
700 
24 
900 
20