|
Xususan:
•
- Tadbirkorlik faoliyatini qo‘llab-quvvatlash davlat jamg‘armasi tomonidan
xususiy pudrat tashkilotlariga kreditlarning foiz xarajatlarini qisman qoplash va
kredit summasining 50 foizigacha kafolat berish mexanizmi joriy etildi;
•
- yangi tartib asosida berilayotgan ipoteka kreditlari muddati 15 yildan 20
yilga uzaytiriladi va shu orqali ipotekaga olingan uy-joyning oylik to‘lovi miqdori
kamaytirildi;
•
- uy sotib olish uchun beriladigan ipoteka kreditining eng yuqori chegarasini
qayta ko‘rib chiqiladi, bozor talablari asosida ko‘paytirildi.
Qurilish ishlarini ko‘paytirish qurilish materiallari ishlab chiqarish hajmini
ham oshirishni taqozo etadi. Shu maqsadda, quyidagi ishlarni amalga oshirish
belgilandi:
10
•
import o‘rnini bosuvchi mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini ko‘paytirish.
Bunda DSP (maydalangan yog‘och qirindining yelim bilan birga prislangan yaxlit
bir list material) ishlab chiqarish 1,5 martaga, santexnika va gazobeton bloklarni 2
martaga, gulqog‘ozni 3 martaga oshirilsa, keramik plitalar ishlab chiqarish esa 18
million kvadrat metrga yetkaziladi. Shuningdek, “Kvars” korxonasida yiliga 22
million kvadrat metr oyna ishlab chiqarish loyihasi ham kutilmoqda.
•
pandemiya davrida sementni eksport qilishdagi cheklovlar bekor qilinadi,
qurilish materiallarini eksport qilishda “O‘zbekiston temir yo‘llari” tomonidan
yukni tashish jarayonida chegirmalar berilishi masalasi ham ko‘rib chiqiladi;
•
275 ta istiqbolli kon o‘zlashtiriladi. Xususan, joriy yil aprel-may oylarida
G‘ozg‘onda 52 million dollarlik 14 ta loyiha ishga tushirilsa, Sharg‘unda gips,
Chimboyda keramzit, Paxtachida granit kabi materiallarni o‘zlashtirish
jadallashtiriladi;
•
energiya tejamkor qurilish materiallari ishlab chiqarishda 7 ta loyihani ishga
tushirish orqali, gazobeton blok ishlab chiqarishni 1 350 ming kub metrga, bazalt
plitalar 73 ming tonnaga, oyna ishlab chiqarish esa 40 million kvadrat metrga
yetkaziladi.
Qurilish kompleksining yuqori rivojlangan moddiy texnik bazasi uch
bo‘limdan tashkil topadi: qurilish montaj, sanoat-ishlab chiqarish va infrastruktura
bo‘limlar.
Qurilish-montaj bo‘limiga kerakli mehnat vositalari va qurollariga ega bo‘lgan
umumqurilish va maxsuslashgan qurilish montaj tashkilotlari kiradi. Bu bo‘lim
tayyor qurilish mahsulot chiqishini ta’minlaydi va bu bilan qurilish ishlab chiqarish
siklini yakunlaydi.
Sanoat – ishlab chiqarish bo‘limi butun qurilish tarmog‘ini va xususan moddiy-
texnik bazasining jadval rivojlanishining asosini tashkil etadi. Bu bo‘lim qurilish
ishlab chiqarishga kerakli moddiy resurslar qurilish buyumlari, materiallari va
konstruksiyalari bilan ta’minlaydi.
Infrastruktura bo‘lim yuqoridagi ikki bo‘limining normal faoliyatini
ta’minlaydi.
11
Bu bo‘limga quyidagi ikki tur faoliyati harakterlidir:
-
injener va transport tarmoqlarini ekspluatatsiya qilish; qurilish ishlab
chiqarish – texnologik ta’minoti; mashina va mexanizmlarning ta’miri va
qo‘llanilishi;
-
ijtimoiy – iqtisodiy rivojlanish ya’ni, kerakli maishiy – ijtimoiy sharoitlarni
yaratish, ishchilarni kasbiy tayyorgarligi, injener texnik xodimlarining malakasini
oshirish kabi ishlar.
Sanoat ishlab chiqarish bo‘limining strukturasini to‘laroq ko‘rib chiqamiz. Bu
bo‘lim asosan ikki tarmoqdan tashkil topadi: “Qurilish materiallari” va “Qurilish
buyumlari va konstruksiyalari” sanoati. Buning tarkibi 1.1 va 1.2 jadvallarda
ko‘rsatilgan. Bu jadvallardan qurilish sanoati murakkab ko‘p tarmoqli xususiyatga
ega ekanligi ko‘rinib turibdi. Kapital qurilishda bu tarmoqlarning 76% dan ko‘proq
mahsuloti iste’mol qilinadi.
Qurilish sanoati uni boshqa tomonlardan farq qildiruvchi qator texnik-iqtisodiy
xususiyatlarga ega.
Birinchi xususiyati shundan iboratki, qurilish industriyasi sanoati bir tomondan
qurilish ishlab chiqarishning industrilizatsiya asosi bo‘lsa, ikkinchi tomondan
iqtisodiyotda asosiy fondlarning yangilanish protsessini tezlatuvchi, yirik
mashinasozlik sanoatining o‘sishini ta’minlovchi omil bo‘lib xizmat qiladi.
Ikkinchi xususiyati, qurilish sanoatining tayyor mahsuloti kapital qurilish
tarafidan iste’mol qilinadi.
Uchinchi xususiyati qurilish sanoatida keng tarmoqlararo va tarmoqchi
aloqalarning mavjudligi. Qurilish buyumlari va konstruksiyalari sanoati va boshqa
tarmoq (qora va rangli metallurgiya, ximiya, o‘rmon xo‘jaligi va h.k.) mahsulotlari
keng ko‘lamda qo‘llaniladi va kooperatsiyalashadi.
To‘rtinchi xususiyati, qurilish buyumlari va konstruksiya sanoatini mahsuloti
ko‘p miqdorda material sarfi, yonilg‘i, energiya va mehnat sarfi bilan hamda
transport harajatlari ko‘p talab qilinishi bilan harakterlanadi.
Shu
bilan
birga
“Qizilqumsement”
AJ,
“Bekobodsement”
AJ,
“Surxonsementinvest” MChJ QK va “Farg‘ona Yasin qurilish mollari” MChJ
12
QKlarida qo‘shimcha yangi quvvatlar yaratiladi. E’tiborli jihati shundaki, yangi
sement zavodlari energiya tejamkor, muqobil energiya manbaida ham ishlaydigan,
ekologiyaga ta’siri kam bo‘lgan texnologiyalar bilan jihozlanmoqda.
Keyingi yillarda sohani isloh qilish, korxonalar samaradorligi va salohiyatini
oshirish bo‘yicha ko‘plab ishlar amalga oshirildi. Tarmoqdagi har bir korxona
faoliyatini tanqidiy tahlil qilib, mahsulotlar sifatini oshirish, energiya tejamkor,
innovatsion qurilish materiallari ishlab chiqarish hisobiga tannarxni pasaytirish
bo‘yicha topshiriq berildi. Korxonalarda “raqamli texnologiyalar”ni qo‘llash, inson
hayoti uchun xavfli jarayonlarda avtomatizatsiya darajasida oshirildi. Qurilish
materiallari sohasida yangi yo‘nalishlar rivojlantirilib, bunga xorijiy investorlar
keng jalb qilindi. Yetakchi xorijiy davlatlar qurilish sohasining rivojlanish
tendensiyasidan kelib chiqib, yangi qurilish materiallarini o‘zlashtirish va sohaga
innovatsiyani jalb qilishga alohida e’tibor qaratildi.
Yildan-yilga qurilish materiallariga bo‘lgan talabning ortib borishini inobatga
olib, joriy yilda arxitektura-qurilish oynasini 23 mln kv.m, sementni 14,5 mln,
keramik plitkani 32 mln kv.m, sanitar-texnik buyumlarni 650 ming dona, issiqlik
izolyatsiyasi materiallarini 67 tonna, 2,6 mln o‘ram, gazobeton bloklarini 1 mln kub
m.ga yetkazish rejalashtirilgan.
Yana bir narsani alohida ta’kidlash lozim, Joriy yilda mamlakatimizda shu
kungacha ishlab chiqarilmagan: gazobeton bloklari, oboy, keramogranit, quyma pol,
600 markali sement, geosetka, penoblok, shisha kristallit, kompozit qurilish
materiallari va DSP ishlab chiqarish o‘zlashtirildi. Yurtimizning drayver sohalaridan
biri bo‘lgan sanoat qurilish mahsulotlari sohasining bugungi kundagi tendensiyalari,
uning O‘zbekiston iqtisodiyotida tutgan o‘rni ham katta.
Shu bois mazkur yo‘nalishdagi izlanishlar va rivojlanishlar jarayonlarini
davomiy tarzda amalga oshirish ham katta vazifa va mas’uliyat hisoblanadi.
13
1.1- jadval
Do'stlaringiz bilan baham: | 
