Qurilish materiallari ishlab chiqarish korxonalarining iqtisodiyoti

 
YaIM dagi ulushi 
O‘sish sur’ati
 
1.1-rasm. Qurilish sanoatining o‘sish sur’ati va uning YaIMdagi ulushi dinamikasi.
1
Qurilish sanoatidagi o‘sish, birinchi navbatda, iqtisodiyotni modernizatsiya 
qilish bo‘yicha amalga oshirilayotgan loyihalar uchun kapital qo‘yilmalar hajmining 
ortishi bilan bog‘liq. Xususan, O‘zbekistonda 2019 yilda iqtisodiy va ijtimoiy 
sohalarni rivojlantirish uchun jami moliyalashtirish manbalari hisobidan 21,5 mlrd. 
AQSH doll. yoki 2018 yilga nisbatan 133,9 % asosiy kapitalga investitsiyalar 
1
Manba Statistik ma’lumotlari asosida tayyorlandi 

---

8 
o‘zlashtirildi. Bu esa, o‘z navbatida, qurilish ishlari va 
qurilishi materiallari ishlab 
chiqarish hajmini ko‘paytirishga
olib keldi. 
Ma’lumki, pandemiyaning tarqalishi ortidan butun dunyo davlatlari iqtisodiy 
inqirozga yuz tutmoqda. Global hamjamiyatning bir bo‘g‘ini sifatida global 
inqirozning salbiy ta’siri O‘zbekistonni ham chetlab o‘tmaydi. Xalqaro valyuta 
jamg‘armasining ma’lum qilishicha, pandemiya natijasida global iqtisodiyot bu yil 
3,0 foizga pastlashi kutilmoqda. 
 
Jahon banki Xalqaro valyuta fondi
 
2020 
2021 
1.2-rasm. O‘zbekiston 2020-2021 yillar uchun iqtisodiy o‘sish pragnozlari. 
Shuningdek, dunyoning 170 dan ortiq mamlakatlari iqtisodiyotida pasayish 
sodir bo‘ladi. Mana shunday ko‘lamdagi inqirozning sodir bo‘lishiga qaramay, 
xalqaro moliyaviy tashkilotlar 2020 yilda O‘zbekiston iqtisodiyotida past bo‘lsada 
o‘sish kuzatilishini prognoz qilmoqda (1.2-rasm). Keyingi yilda esa iqtisodiy o‘sish 
o‘zining inqirozdan oldingi trendiga qaytadi. 
Bunday ijobiy ko‘rsatkichlarga erishishda hukumat tomonidan ishlab chiqilgan 
inqirozga qarshi choralarning o‘z vaqtida va samarali amalga oshirilishi talab etiladi. 
Shu maqsadda, hukumat tomonidan qurlish sohasiga inqirozning salbiy ta’sirini 
yumshatuvchi va iqtisodiy o‘sishni ta’minlovchi asosiy soha sifatida qaralmoqda. 

---

9 
Qurilish sanoati iqtisodiy barqarorlikni saqlab qolish borasida katta 
imkoniyatlarga ega bo‘lgan sohalardan biri hisoblanadi. Boisi, qurilish sohasi 
ko‘plab sanoat tarmoqlari uchun talab yaratadi. Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar 
markazining hisob-kitoblariga ko‘ra, qurilish sohasining iqtisodiyot uchun 
multiplikator effekti 1,8 ga teng. Ya’ni, qurilish sohasiga kiritilgan 1 birlik 
investitsiya yalpi ishlab chiqarish hajmining 1,8 ga ko‘paytiradi. Shuningdek, bu 
sohada 1 325 ming nafar aholi ish bilan band. 
Iqtisodiy faollikning pasayishi qurilish ishlarini kamaytirishi, bu esa, o‘z 
navbatida, qurilish materiallariga bo‘lgan talabni pasayishiga va ishsizlik miqdorini 
ko‘payishiga olib keladi. Shu sababli, karantin davrida qurilish hajmlari 
kamayishiga yo‘l qo‘ymaslik va sohani qo‘llab-quvvatlash maqsadida, O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentining «Koronavirus pandemiyasi va global inqiroz 
holatlarining iqtisodiyot tarmoqlariga salbiy ta’sirini yumshatish bo‘yicha birinchi 
navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi 5969-sonli farmoni bilan qurilish sohasiga 
qo‘shimcha 3,6 trillion so‘m mablag‘ ajratildi. 
Shuningdek, inqiroz sharoitida uy-joy qurilishini rag‘batlantirish va aholining 
uyga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish maqsadida qo‘shimcha chora tadbilar amalga 
oshirish belgilandi.